Depresja – niedoceniany wróg

Osoby z problemami zdrowia psychicznego są przez część społeczeństwa odbierane w sposób negatywny i podstawa ta nie ulega zmianie od lat. Pacjent otrzymujący diagnozę, często od samego początku musi mierzyć się nie tylko z chorobą, ale także z jej piętnem. W wyniku tego większość osób w ogóle nie korzysta z pomocy lekarza specjalisty. Najczęstszym zaburzeniem jest depresja, która dotyka ponad 300 milionów ludzi na poziomie globalnym. Stanowi to 4,4% światowej populacji. Niestety ta liczba będzie tylko rosła.

Światowa Organizacja Zdrowia uznaje depresję za jedną z głównych przyczyn niesprawności i niezdolności do pracy na świecie. Szacuje się, że w Polsce chorują na nią prawie 2 miliony osób. Najczęściej diagnozowana jest u ludzi między 20. a 40. rokiem życia, nie oznacza to jednak, że nie jest rozpoznawana u dzieci i młodzieży. U kobiet występuje dwukrotnie częściej niż u mężczyzn. Wiele osób z pełnoobjawową depresją przez wiele lat nie zostaje rozpoznana, a spośród osób zdiagnozowanych jedynie połowa otrzymuje leczenie. Dlatego tak ważna jest, dla nas wszystkich, znajomość objawów i podstaw jej rozpoznawania.

Światowa Organizacja Zdrowia uznaje depresję za jedną z głównych przyczyn niesprawności i niezdolności do pracy na świecie. Szacuje się, że w Polsce chorują na nią prawie 2 miliony osób.

Do podstawowych objawów pierwszego epizodu depresyjnego należą:

• obniżony nastrój pojawiający się rano i utrzymujący się przez większą część dnia, prawie codziennie, niezależnie od okoliczności; poczucie smutku i przygnębienia;
• utrata zainteresowania działaniami, które zazwyczaj sprawiają przyjemność lub zanik odczuwania przyjemności, czyli zobojętnienie emocjonalne;
• osłabienie energii lub szybsze męczenie się.

W rozpoznawaniu ważne są również objawy dodatkowe:

• zaburzenia snu (najbardziej typowe – wczesne budzenie się);
• myśli samobójcze;
• problemy z pamięcią i koncentracją uwagi;
• utrata wiary w siebie i/ lub pozytywnej samooceny;
• poczucie winy (nadmierne i zwykle nieuzasadnione);
• spowolnienie psychoruchowe (rzadziej pobudzenie);
• zmiany łaknienia i masy ciała (częstsze zmniejszenie apetytu niż zwiększenie).

Lekarz stawia rozpoznanie na podstawie występowania dwóch objawów podstawowych i minimalnie dwóch dodatkowych, które muszą utrzymywać się co najmniej przez dwa tygodnie. Chwilowy smutek wynikający ze straty pracy lub rozstania nie jest depresją. Jednak, jeśli utrzymuje on się zaledwie kilka dni, ale jego występowanie powtarza się cyklicznie, to warto pomyśleć o szukaniu pomocy. W wypadku silnie nasilonych objawów należy jak najszybciej udać się na wizytę u psychiatry. Pomocy można szukać w placówkach, które funkcjonują w całej Polsce, i jest to całkowicie bezpłatne: poradnie zdrowia psychicznego, ośrodki interwencji kryzysowej, poradnie psychologiczno-pedagogiczne (dla dzieci i młodzieży) oraz szpitale psychiatryczne.

Pomocy można szukać w placówkach, które funkcjonują w całej Polsce, i jest to całkowicie bezpłatne.

Nie lecz się sam

Poprawa statystyk wykrywalności i leczenia depresji to zadanie dla nas wszystkich. Najłatwiej zauważyć objawy u osób, które znamy od dawna, a wcześniejsze rozpoznanie ułatwia terapię. Ważne jest, aby nie próbować uporać się z chorobą na własną rękę. Często możemy spotkać się z domowymi poradami dotyczącymi obniżonego nastroju. Więcej aktywności fizycznej, nowa pasja czy spotkania z ludźmi mogą poprawić samopoczucie osoby zdrowej, ale z pewnością nie wyleczą depresji. Dzięki wielu przeprowadzonym badaniom jesteśmy coraz bliżej wyjaśnienia jej przyczyny. Wszystko wskazuje na to, że winny jest niedobór pewnych substancji w układnie nerwowym, które odpowiadają za przekazywanie informacji z jednej komórki do drugiej. Nie da się ich uzupełnić bieganiem czy rozmowami z przyjaciółmi, tutaj potrzebne są leki. Wiele osób odczuwa lęk związany z samą farmakoterapią. Najczęściej boją się, że leki zmienią ich osobowość lub spowodują uzależnienie. Jednak nie jest to prawda. Rzeczywiście, leki wpływają na psychikę człowieka, ale to jest ich główny cel – leczenie depresji; jednak nie spowodują zmiany osobowości. Na ich pełne działanie trzeba najczęściej poczekać kilka tygodni od rozpoczęcia terapii, przez co niektórzy pacjenci zbyt wcześnie ją przerywają, oczekując natychmiastowych rezultatów. Depresja jako choroba rozwija się latami, dlatego też proces leczenia jest długi. Potencjał uzależniający leków przeciwdepresyjnych jest bardzo niski. Zdecydowanie większy ma alkohol czy nikotyna, po które większość ludzi nie boi się sięgać. Jednak, jak przy leczeniu każdej choroby, mogą pojawić się objawy niepożądane, dlatego tak ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz częste wizyty kontrolne.

Psychoterapia

Drugim filarem leczenia depresji jest psychoterapia. Pozwoli ona lepiej poznać psychologiczne aspekty choroby oraz złagodzić skutki społeczne. Szczególnie zalecana jest terapia poznawczo-behawioralna, której głównym celem jest rozwiązywanie problemów i wsparcie osoby chorej. Zazwyczaj jednak jest ona połączona z leczeniem farmakologicznym. W konkretnych przypadkach, takich jak łagodna depresja czy depresja w przebiegu ciąży, leczenie jest rozpoczynane od edukacji i rozmów z pacjentem na temat depresji lub od psychoterapii. Wtedy czeka się z włączeniem leków, jednak takie sytuacje są raczej rzadkie.

Depresja jest chorobą złożoną i częściej występuje ona u osób, których dotknęły niekorzystne przeżycia (żałoba, utrata pracy czy uraz psychiczny). Nieleczona i niezrozumiana zmiana nastroju może prowadzić do jeszcze większego stresu i dysfunkcji, a tym samym jeszcze bardziej pogarszać sytuację życiową chorego i samą depresję. Jeśli taki stan będzie utrzymywał się długo, może stać się poważnym zagrożeniem. Takie osoby bardzo cierpią i źle funkcjonują w społeczeństwie. Jest to choroba uznawana za śmiertelną, gdyż w najgorszym wypadku może prowadzić do samobójstwa. Każdego roku umiera z tego powodu prawie 800 000 ludzi na świecie. Samobójstwo to druga najczęstsza przyczyna śmierci 15–29-latków.

Nawet pojedyncze myśli samobójcze są objawem alarmowym i konieczna jest pilna konsultacja psychiatryczna oraz wdrożenie leczenia, niezależenie od tego, czy u chorego występują objawy depresji. Natomiast nasilone myśli i tendencje samobójcze są stanem bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia. Należy wtedy natychmiast zgłosić się do psychiatry lub szpitalnej izby przyjęć. Jeśli w jakimś stopniu dotyczy to Ciebie lub kogoś z Twojego otoczenia, pamiętaj, że nie jesteś sam i są ludzie, którzy zrobią wszystko, żeby Ci pomóc. Fundacja ITAKA prowadzi całodobowe Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym. Dyżurują tam psycholodzy, którzy wysłuchają i pomogą w znalezieniu placówek specjalistycznych, gdzie można otrzymać bezpośrednią pomoc. W wyznaczonych godzinach pełnią tam dyżury także specjaliści: lekarze psychiatrzy, prawnicy oraz pracownicy socjalni.

Całodobowe centrum wsparcia

800 70 22 22

porady@liniawsparcia.pl

Objawy alarmowe to przede wszystkim:

• duże nasilenie poczucia beznadziejności;
• bezsenność;
• duże nasilenie objawów depresji;
• nasilony lęk;
• nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych;
• istotne zaniedbanie w wyglądzie i higienie osobistej;
• wcześniejsze próby i tendencje samobójcze;
• samobójstwa wśród krewnych lub innych ważnych osób.

Pęd życia, natłok informacji i przeniesienie naszych relacji społecznych w strefę wirtualną powoduje, że otaczający nas świat może przytłaczać. Nie wszyscy są w stanie pokonać życiowe zakręty, szczególnie jeśli nagle stają się trudniejsze niż zwykle. Nie oznacza to jednak, że nie można sobie z nimi poradzić. Depresja jest chorobą, ale można i należy ją leczyć. Nie można jej lekceważyć, bo im wcześniej ją rozpoznamy, tym leczenie ma lepsze rezultaty. Wszystkie decyzje należy konsultować z lekarzem, także te związane z odstawieniem leków. Jednak najważniejsze zadanie wcale nie należy do chorego, ale do nas jako społeczeństwa. Powinniśmy wykazać się zrozumieniem, akceptacją i ofiarować pomoc. Pamiętajmy, że każdego z nas może to dotknąć i nikt z nas nie chciałby być pozostawiony sam sobie.

Co to są ruminacje w zaburzeniach odżywiania? Czytaj Magazyn Koncept.