Biznes odpowiedzialny społecznie

Skrót ESG pochodzi od pierwszych liter trzech angielskich słów: environmental (z ang. środowisko), social (z ang. społeczeństwo) oraz governance (z ang. ład korporacyjny). ESG odnosi się więc do pozafinansowych działań lub zjawisk, które mogą podejmować różne przedsiębiorstwa w dziedzinie społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR – od angielskich słów – corporate social responsibility). Miernikiem wspomnianej społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) jest właśnie ESG, które pozwala obiektywnie ocenić podjęte przez firmy działania w zakresie ich ilości i jakości, a także porównywać różne podmioty ze sobą. W zakresie środowiska ESG obejmuje m.in. łagodzenie zmian klimatu, postępowanie z zanieczyszczeniami i odpadami, działania dla bioróżnorodności, ekosystemów, zasobów wodnych i morskich, wykorzystywanie zasobów. Jako dziedziny działań społecznych ESG można wymienić m.in. warunki, bezpieczeństwo i higiena pracy, zatrudnienie osób wykluczonych społecznie, tolerancję i inkluzywność, prawa człowieka, rozwój i szkolenia pracowników, relacje ze społecznością lokalną, wpływ na konsumentów i użytkowników końcowych produktów lub usług. Natomiast w zakresie ładu korporacyjnego mówimy m.in. o zapobieganiu przestępstwom i korupcji, relacjach z dostawcami, kulturze korporacyjnej i ochronie danych osobowych. 

Obowiązek raportowania wynikający z dyrektywy CSRD

Na mocy dyrektywy unijnej CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) opublikowanej w styczniu 2023 r. znacznie poszerzyła się grupa przedsiębiorstw zobowiązanych do raportowania danych związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Za rok finansowy 2025 zobowiązane do raportowania będą spółki spełniające min. 2 z 3 wymogów: wysoka suma bilansowa, czyli suma wartości wszystkich aktywów przedsiębiorstwa (pow. 20 mln euro), wysokie obroty (pow. 40 mln euro netto), wysoka średnia liczba pracowników (pow. 250 pracowników). Za to do raportowania za rok 2026 zobowiązane mogą być nawet bardzo małe przedsiębiorstwa. Również należy będzie spełnić m.in. 2 z 3 warunków: suma bilansowa powyżej 350 tysięcy euro, obroty netto powyżej 700 tysięcy euro, średnia liczba pracowników powyżej 10. Oznacza to, że do obowiązku raportowania może być zmuszony np. dobrze prosperujący dwuosobowy start-up lub przedsiębiorstwo posiadające zakład produkcyjny (o wartości powyżej 350 tysięcy euro) i 11 pracowników.

Pozytywy wynikające z raportowania ESG 

Dzięki raportowaniu ESG firmy mogą długofalowo planować swoje pozafinansowe cele i działania. Pozwala to też pochylić się nad procesami mającymi miejsce w przedsiębiorstwie, co może przyczynić się również do oszczędności finansowych (np. ograniczając zużycie energii elektrycznej w procesie produkcji ogranicza się również pieniądze wydawane na rachunki za prąd). Ulepszając swoje wskaźniki ESG przedsiębiorstwo ma również wyższą pozycję negocjacyjną, zwłaszcza wobec instytucji finansowych, którym zależy na lokowaniu kapitału (w tym kredytów) w inwestycje związane np. z zieloną energią. Również inwestorzy (różne grupy interesariuszy) bardziej skłonni są inwestować swoje pieniądze w firmy dobrze dostosowane do aktualnych przepisów, z niskim ryzykiem otrzymania kary finansowej, o dobrej pozycji negocjacyjnej. Nie tyle przez sam wskaźnik ESG, co poprzez samoulepszanie w odniesieniu do tego wskaźnika, firmy zyskują również dobrą reputację w oczach swoich klientów i pracowników, dzięki czemu mogą oszczędzić również pieniądze wydawane wcześniej na reklamę i kosztowne procesy rekrutacyjne. 

Wskaźniki (poza)finansowe

Na wstępie pisałam, że ESG odnosi się do pozafinansowych działań lub zjawisk, jednak jak widać na przykładach wymienionych w akapicie powyżej nie jest to najbardziej trafne określenie, ponieważ o ile faktycznie same działania w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu nie są bezpośrednio związane z obszarem finansów, tak skutki tych działań mają bezpośrednie, choć trudne do oszacowania w liczbach, odzwierciedlenie w wartości przedsiębiorstwa w oczach inwestorów, instytucji finansowych, klientów, kontrahentów i pracowników. Ma to znaczenie zwłaszcza w procesie Due diligence, czyli procesie analizy wielopłaszczyznowej kondycji przedsiębiorstwa, zazwyczaj przy jego sprzedaży (ale również restrukturyzacji, sprzedaży akcji lub udziałów, połączenia spółek kapitałowych, poszukiwaniu zewnętrznych inwestorów itd.). W takim audycie oprócz aspektów finansowych, podatkowych i prawnych (takich jak sprawozdania z działalności, stan majątkowy, posiadane aktywa i pasywa, kompletność dokumentacji) duże znaczenie mają również kwestie techniczno-środowiskowe i społeczne wynikające z ESG, a negatywny wynik społecznej odpowiedzialności biznesu może znacznie obniżyć finalną cenę przedsiębiorstwa podlegającego procesom fuzji i przejęć.

Trendy na przyszłość

Wyniki badania firmy EY – CEO Outlook Pulse Survey – mówią jasno – aż 53% z badanych (będących prezesami dużych światowych spółek) uważa, że czynniki ESG staną się znacznie ważniejsze w decyzjach dotyczących fuzji i przejęć, a 30% respondentów utrzymuje, że jedynie w pewnej mierze. Natomiast 17 proc. uważa, że ESG nie będzie miało większego przełożenia na obszar transakcji. Jak utrzymuje Krzysztof Kamiński, członek zarządu Millennium TFI i prezes Sustainable Investment Forum Poland (POLSIF) kwestie ESG będą nabierały coraz większego znaczenia, nie tylko z uwagi na przepisy prawa. Uważa on, że współczesne aktywa finansowe i wartość przedsiębiorstwa nie mogą być określane jedynie na podstawie wyników finansowych, a raczej wielu pozafinansowych czynników związanych ze wpływem na środowisko i społeczeństwo.