30 IX – Dzień Archiwisty

Archiwa to skarbnice naszej historii. Ale czy wiemy kto się nimi zajmuje? Dla kogo zawód archiwisty będzie odpowiedni i jak można nim zostać?

Kiedy powstały archiwa i jakie są ich rodzaje?

Powstanie archiwów przez przypadło na XVII i XIX wiek. Pierwsze prawne uregulowanie działalności archiwów, a także nadanie im publicznego charakteru jest związane z rewolucją francuską. W 1790 powstało Archiwum Narodowym w Paryżu, pierwsza publiczna i nowoczesna instytucja o tym charakterze. W XIX wieku archiwa stały się fundamentem nauk historycznych. Od tego czasu nastąpiła ewolucja archiwów państwowych i zmiana ich postrzegania ze składów dokumentacji likwidowanych urzędów na placówki naukowe. W XIX wieku na ziemiach polskich powstały historyczne archiwa, które zyskały oficjalny charakter po odzyskaniu niepodległości. Dekret archiwalny wydany w 1919 roku zobowiązywał wszystkie archiwa państwowe do udostępniania ich archiwaliów, a także do prowadzenia badań naukowych. Od tego czasu polskie archiwa posiadają strukturę scentralizowaną, na której czele stoi Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. To właśnie w archiwach państwowych są przechowywane najważniejsze źródła dotyczące historii państwa polskiego. Wszystkie świadectwa historii, które są gromadzone w archiwach otrzymują także drugie życie. Można uzyskać do nich dostęp poprzez wydawnictwa źródłowe, spotkać je możemy na wystawach oraz w projektach, podczas prowadzonych warsztatów i lekcji archiwalnych. 

Jak wygląda zawód archiwisty?

Archiwistą jest osoba, która pracuje w archiwach różnorodnych instytucji. Miejscem pracy archiwisty może być archiwum zakładowe, biblioteka, muzeum czy inne miejsca, gdzie przechowywane są akta. 

Zadaniem archiwisty jest:

•  gromadzenie akt, ich odpowiednie opisanie i klasyfikowanie;
• udostępnianie dokumentów, jak i ocena jakości zbiorów, czy też tworzenie z nich kopii cyfrowych;
• dbanie o odpowiednią temperaturę oraz wilgotność w archiwum;
• obsługiwanie klientów;
• odszukiwanie potrzebnych akt;
• dbanie szczególnie o najstarsze i najcenniejsze zasoby;
• przygotowywanie prezentacji, wystaw;
• wydawanie odpowiednich zaświadczeń dla osób, które danych dokumentów poszukują; 
• uzgadnianie sposobu przechowywania oraz układu akt;
• analizowanie i przekwalifikowanie dokumentów. 

Aby zostać archiwistą należy posiadać przynajmniej wykształcenie średnie i uzyskać tytuł technika archiwisty. Prawo do wykonywania tego zawodu zdobyć można również po uzyskaniu wykształcenia wyższego na kierunku historycznym lub z zakresu archiwistyki. W przypadku archiwisty przydatnymi umiejętnościami do pracy będzie skrupulatność, szczegółowość, dokładność oraz wytrwałość. 

Archiwistykę można studiować jako specjalizację na kierunku historia, ale także jako osobny kierunek. Obecnie w ofertach uczelni możemy spotkać się z takimi kierunkami jak: archiwistyka i zarządzanie dokumentacją, archiwistyka i nowoczesne zarządzanie zapisami informacyjnymi. Studia na takich kierunkach można podjąć na przykład w Toruniu lub Lublinie. 

Dlaczego i kiedy ustanowiono Dzień Archiwisty?

Dzień 30 września jest obchodzony w Polsce Jako święto archiwistów. Został on ustanowiony przez Dyrektora Archiwów Państwowych w 2019 roku. Patronem archiwistów jest Święty Hieronim, dlatego właśnie w jego liturgiczne wspomnienie przypada święto archiwistów. Hieronim urodził się około 345 roku w Strydonie (dzisiejsza Chorwacja). Planował zostać urzędnikiem, ale wybrał studia teologiczne, został mnichem i wybrał się do Jerozolimy. Jego największym dorobkiem była Wulgata – łaciński przekład Pisma Świętego. Hieroni

m dokonał tego po 24 latach dzięki zgromadzonym przez siebie zbiorom.

Serial „Archiwista” – o czym jest i czy warto obejrzeć?

Serial „Archiwista” to polski kryminał, który swoją premierę miał 10 stycznia 2020 roku (I sezon). Jak dotąd wyemitowany został pierwszy sezon serialu, natomiast drugi jest dostępny w serwisie VOD TVP.PL. Znajdzie się on również w jesiennej ramówce Telewizji Polskiej tego roku. Serial opowiada o emerytowanym pracowniku policyjnego archiwum Henryku Mikosie, który postanowił rozwiązywać umorzone przed latami sprawy. Do archiwum, które Henryk uważa za swoje królestwo zostaje skierowana młoda policjantka, Zuza Wasiluk, która na początku uważa go za dziwaka. Jednak z czasem zmienia o nim zdanie i postanawia z nim współpracować. Jest to serial, który pokazuje pracę policyjnego archiwum od wewnątrz, łącząc to z kryminalnymi intrygami.