Nieznane ludobójstwo na Polakach w ZSRR

Dane historyków pokazują, że w latach 30 XX w. przynależność do mniejszości polskiej oznaczała kilkakrotnie większe prawdopodobieństwo bycia aresztowanym i straconym podczas wielkiej stalinowskiej czystki. O zapomnianej masakrze Polaków w ZSRR opowiada książka Tomasza Sommera.

Jedyną enklawą, w której czuliśmy się bezpiecznie był kościół. W nim byłem ochrzczony i przystąpiłem do I komunii św. i bierzmowania. Przez wiele lat służyłem w nim też jako ministrant u boku księdza Wierzbickiego, wspaniałego kapłana, ogromnie oddanego dla tambowskiej wspólnoty. W najtrudniejszych sowieckich czasach skupiał wokół siebie, mimo zakazów władz, dzieci i młodzież. Zapamiętałem go na całe życie. Stale przed oczami mam też wygląd kościoła. Był w nim wspaniały dębowy ołtarz, ambona i wykonane na specjalne zamówienie krzesła. Przychodziłem do niego na nabożeństwa z rodzicami, którzy byli bardzo religijni. Mamie zawdzięczam nie tylko przekazanie wiary, ale również polskości. Dzięki temu, dzisiaj, chociaż rzadko mam okazję do posługiwania się językiem polskim, potrafię się jeszcze w nim jako tako dogadać. Kościół został zamknięty w 1935 r., księdza Wierzbickiego aresztowano i rozstrzelano. W 1937 r. GPU aresztowało część wiernych i także rozstrzelało – oskarżając o kontrrewolucyjną działalność. Ja także w 1938 r. zostałem aresztowany i skazany na 10 lat łagru. Można powiedzieć, że miałem szczęście, też przecież mogłem dostać kulę w tył głowy. Trojka GPU uznała chyba, że jako młody i silny bardziej przydam się na budowach Dalekiego Wschodu.

Oto fragment jednej z wielu relacji Polaków, którzy jako dzieci mieszkające w ZSRR doświadczyli na sobie skutków tak zwanej „operacji polskiej”. Dr Tomasz Sommer, znany dziennikarz i socjolog, udowadnia, że w latach 1937-1938 w ZSRR z rozkazu Stalina doszło do czystki etnicznej na Polakach. Do tej pory mordy te traktowano jako elementy innych czystek stalinowskich, jak choćby akcji rozkułaczania wsi. Sommer dowodzi, że mieliśmy do czynienia również z planową czystką, gdzie kryterium mordów było polskie pochodzenie.

Tomasz Sommer, „Dzieci operacji polskiej mówią. 45 relacji świadków sowieckiego ludobójstwa z lat 1937-1938”, 3SMedia, Warszawa 2013