Mikołaj Kopernik – fascynujący uczony okresu renesansu

Niemal każdy pamięta ze szkoły o Koperniku tyle, że “Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię”. Ale czy tak naprawdę wiemy, jakie osiągnięcia zawdzięczamy temu wielkiemu uczonemu?

Kim był Mikołaj Kopernik?

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu i był najmłodszym z czworga dzieci toruńskiego kupca Mikołaja Kopernika oraz Barbary z domu Watzenrode. Gdy Mikołaj miał 10 lat umarł jego ojciec, a opiekę nad rodziną przejął brat Matki Łukasz Watzenrode – przyszły biskup warmiński. Dzięki opiece wuja Mikołaj mógł otrzymać dobre wykształcenie. Gdy ukończył naukę w szkole przy kościele Św. Janów w Toruniu rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej. W tym czasie na uczelni największą świetność przeżywała właśnie astronomia. Dzięki studiom na Akademii Krakowskiej Mikołaj zdobył nie tylko wiedzę humanistyczną, ale zainspirował się tą szczególną nauką o kosmosie.. Kolejne studia jakie podjął Kopernik to prawo i medycyna we Włoszech oraz prawo w 1496 roku w Bolonii. W 1500 roku odbywał praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie, a w 1501 roku rozpoczął studia medyczne w Padwie. Kolejno w 1503 roku w Ferrarze uzyskał dyplom doktora prawa kanonicznego, a także otrzymał prawo wykonywania praktyk lekarskich. Po uzyskaniu tych tytułów Mikołaj Kopernik powrócił na Warmię, niezwykle ważny w tym czasie region Polski. W tym czasie stanowiła ona część wchodzących w skład Korony Polskiej Prus Królewskich, odzyskanych w 1466 roku po wygranej wojnie z Zakonem Krzyżackim.

Odkrycia, bitwy i majątki

Toruń, gdzie urodził się Kopernik był młodym, wybudowanym przez  Zakon Krzyżacki miastem gdzie zamieszkanym przez ludzi wielu różnych  różnych narodowości.

W Toruniu Kopernik spędził wiele lat życia i tam rozwijała się jego kariera. Zawdzięczał ją przede wszystkim posiadaniem wszechstronnego umysłu, który czynił go prawdziwym “człowiekiem renesansu”. Był nie tylko astronomem, ale też ekonomistą, lekarzem, urzędnikiem i kartografem. Żył 70 lat (bardzo dużo jak na jego czasy) i ponad połowę swojego życia spędził na Warmii, gdzie w 1516 roku powierzono mu urząd w kapitule administratora jej dóbr ziemskich w komornictwie olsztyńskim i pieniężnieńskim. Brał także udział w obronie Olsztyna przed pragnącymi odzyskać swoje ziemie Krzyżakami.

Kopernik zmarł w maju 1543 r. i spoczął pod posadzką w katedrze fromborskiej. Umierając cieszył się opinią najsłynniejszego naukowcem z Warmii i całej Polski, a po śmierci uznano go za jednego z prekursorów nowożytnej nauki.

Miejsce jego pochówku długo pozostawało nieznane, gdyż oryginalne epitafium zaginęło, a drugie wystawiono na miejscu, które nie miało żadnego związku z pierwotnym. Dopiero w 2010 roku upamiętniono astronoma specjalną tablicą w miejscu, w którym rzeczywiście złożono do grobu jego szczątki.

Jakie osiągnięcia zawdzięczamy Kopernikowi?

Mikołaj Kopernik to z pewnością jedna z najbardziej fascynujących postaci okresu renesansu. Jest on znany głównie ze stworzenia teorii heliocentrycznej, która zapoczątkowała współczesne odkrycia konstrukcji Układu Słonecznego.. Twierdzenie Kopernika, że to nie Ziemia stanowi centrum Wszechświata wydaje się dzisiaj oczywiste, ale w momencie jego ogłoszenia był to pogląd bardzo rewolucyjny, który głęboko wpłynął na nauki przyrodnicze i filozofię. Najsłynniejszym dziełem Kopernika jest „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”), które opublikowano w 1543 roku. Przedstawił on w nim teorię heliocentrycznej budowy układu słonecznego. Było to sprzeczne z opiniami dotychczas głoszonymi przez ówczesnych naukowców. Według Kopernika Ziemia razem z innymi planetami krąży wokół Słońca, a nie Słońce i inne planety wokół Ziemi. Teoria Kopernika nie została początkowo dobrze przyjęta, jednak radykalnie odmieniła sposób patrzenia na umiejscowienie naszej planety oraz człowieka we wszechświecie. Jego odkrycie zapoczątkowało także rewolucję kopernikańską, głównie w naukach ścisłych. Za jego czasów niemożliwe było dostarczenie dowodów obserwacyjnych potwierdzających jego teorię. Dopiero po zastosowaniu przez Galileusza teleskopu do obserwacji nieba można było potwierdzić pewne dowody astronoma. Kopernik w czasie swojej działalności zgromadził duży księgozbiór, który niestety częściowo uległ zniszczeniu po jego śmierci. Część książek trafiła do biblioteki we Fromborku, a kolejne zostały one wywiezione do Szwecji podczas Potopu, dzięki czemu przetrwały do naszych czasów. Jako autor rewolucyjnej tezy Kopernik długo był obiektem drwin oraz zajadłej krytyki, np. ze strony Marcina Lutra. Kościół katolicki odnosił się z niechęcią do tej, wówczas kontrowersyjnej, koncepcji. W 1616 roku Kościół umieścił dzieło astronoma w wydanym po raz pierwszy w 1559 roku Indeksie Ksiąg Zakazanych. Pozycję wycofano z indeksu dopiero w 1822 roku.

Ciekawostki na temat życia Kopernika

1. Pierwszą ciekawostką może być samo pochodzenie nazwiska Kopernika. Nazwa ta bowiem pochodzi od kopru, ale nie od kopru ogrodowego używanego w kuchni tylko od słowa koper (lub copper) co w języku łacińskim, niemieckim i angielskim oznacza miedź.. Ojciec Mikołaja był kupcem i handlował tym metalem, zatem stąd mogło pochodzić nazwisko naszego słynnego uczonego.
2. Drugim ciekawym faktem jest to, że Mikołaj podpisywał się jako Nicolaus Nicolai de Thuronia, co oznaczało: „Mikołaj, syn Mikołaja, z Torunia”. W taki zatem sposób podkreślał z jakiego miasta pochodził, co w tych czasach miało duże znaczenie.
3. Innym interesującym elementem może być to, że mimo tego, że Kopernik był poddanym polskiego króla, znał biegle język niemiecki i łaciński, po łacinie pisał listy i swoje działa. Jak twierdzą badacze Kopernik z pewnością znał też język polski, ale nie zachowały się żadne jego teksty spisane po polsku. Może to być wynikiem tego, że w tamtym czasie język polski nie był jeszcze tak powszechny w piśmiennictwie naukowym i oficjalnym, a w druku popularny stał się dopiero w połowie XVI wieku głównie dzięki twórczości Mikołaja Reja. Zatem do tego czasu wykształceni Polacy pisali głównie po łacinie.
4. Ciekawostką jest również to, że najsłynniejsze dzieło Mikołaj Kopernika „O obrotach sfer niebieskich” ukazało się drukiem dopiero w marcu 1543 roku w Norymberdze. Astronom natomiast doznał wylewu krwi do mózgu trzy miesiące wcześniej. Jak mówi jednak legenda, wydrukowany egzemplarz dzieła dotarł do niego tuż przed samą śmiercią.