Wehikułem czasu po historii pieniądza

Cykl: Pieniądz wczoraj, dziś

Powstanie pieniądza można określić jako naturalny czynnik ewolucji. Kluczową zmianą dla pierwotnych społeczeństw było przejście z koczowniczego do osiadłego stylu życia. Umożliwiło to gromadzenie i wytwarzanie większej ilości pokarmu, ponieważ w przeciwieństwie do ciągłych wędrówek osiadły tryb życia i budowa trwałych domostw pozwalała na gromadzenie nadwyżek żywności w postaci zapasów. Z czasem pewne jednostki albo grupy osób zaczęły się specjalizować – niektórzy zajmowali się tylko polowaniem, inni zaś rolnictwem albo zbieractwem. Wytworzone towary musiały być w jakiś sposób rozdzielane między członków danej społeczności albo poza nią. Najprostszą formą handlu była wymiana barterowa ‒ czyli towar za towar. Wtedy to narodziła się najdawniejsza forma pieniądza – tzw. płacidła – czyli towary, które zarówno miały wartość handlową, jak i konsumpcyjną. Mogły to być przedmioty o pełnej wartości użytkowej, jak broń czy skóry, ale również takie, które miały jedynie częściową wartość użytkową, jak muszle czy perły. W Chinach popularną formą płacidła był jedwab. Cyrkulacja to jedna z podstawowych cech pieniądza ‒ za pomocą pieniądza możemy nabywać dobra i usługi. Innymi słowy za pomocą pieniądza towar zmienia właściciela. Nabywca płaci właścicielowi (wykonawcy) danego towaru (usługi) cenę wyrażoną w jednostce danego pieniądza.

Najprostszą formą handlu była wymiana barterowa ‒ czyli towar za towar

Umowy barterowe były jednak problematyczne i nie zawsze efektywne ze względu na rozwijający się handel dalekosiężny.Dlatego coraz popularniejszą formą pieniądza stawały się cenne metale – złoto, srebro, a także kamienie szlachetne. Miały mnóstwo zalet – łatwo było je transportować i jako przedmioty wartościowe stały się powszechnie akceptowalne. Pojawiające się w obiegu bryłki kruszców były jednak często nieregularnej wielkości i przybierały różne kształty – jedne były znacznie większe od innych, co powodowało trudności przy określeniu ich wartości. Aby uniknąć tego problemu, złotnicy zaczęli im nadawać kształt sztabek, aby zaświadczyć o ich wadze i wielkości.

Sztabki były jednak dość znacznych rozmiarów i nie nadawały się do zapłaty za mniejsze zakupy, dlatego złotnicy zaczęli je dzielić na mniejsze części – zwykle miały one okrągły kształt. Z czasem na okrągłych kawałkach kruszców zaczęły się pojawiać podobizny władców czy wizerunki zwierząt, jak było to w przypadku monet lidyjskich. Ówczesne monety lidyjskie były wytwarzane ze stopu złota i srebra.

Kolejnym etapem ewolucji pieniądza było wprowadzenie pieniądza papierowego – początkowo o jego wartości decydowała możliwość wymiany na monety kruszcowe, czego można było dokonać w bankach. Był to więc rodzaj depozytu.To rozwiązanie było szczególnie wygodne dla kupców, ponieważ banknoty były niezwykle łatwe w transporcie i przechowywaniu.

Wraz z powstaniem banków pojawił się obrót bezgotówkowy – posiadacze określonych środków deponowali je w bankach, które zapewniały ich środkom bezpieczeństwo. Z kolei rozwój technologiczny i komputeryzacja większości dziedzin naszego życia spowodowała rozpowszechnienie się pieniądza elektronicznego, –a wraz z nim rozwój kart płatniczych czy przelewów elektronicznych, z których korzystamy obecnie.

Co ciekawe, choć karty płatnicze i inne rodzaje płatności bezgotówkowych cieszą się ogromną popularnością w codziennym użytku, to monety kolekcjonerskie zbierane przez osoby, dla których jest to pasja są równie popularne. Takie osoby zwykle chcą własną kolekcję przekazać swojej rodzinie albo liczą na zysk ze sprzedaży w przyszłości. Przed zakupem monety w celach kolekcjonerskich warto wziąć pod uwagę przynajmniej trzy elementy: nakład monety, prezentowana tematyka oraz jej stan. Pieniądzesą odzwierciedleniem historii człowieka, były świadkami ważnych wydarzeń w dziejach państw i społeczeństw. Dobrze zbudowana kolekcja może być miniaturową lekcją historii.