Warmińsko-mazurskie oczami „Konceptu”

Historyczna Warmia z terenów pruskiego plemienia Warmów przekształciła się w autonomiczne państwo kościelne, a pod zaborem pruskim prężnie działała jako bardzo silny ośrodek polskości na terenach dzisiejszego woj. warmińsko-mazurskiego. Obecnie region jest atrakcyjną destynacją turystyczną nie tylko dla fascynatów dziejów naszych przodków. Warmia zachwyci też wielbicieli regionalnych kulinariów i miłośników odpoczynku w sielskim plenerze.

Nie mylić z Mazurami

Dumni Warmiacy zwracają na to szczególną uwagę – ich tereny to Warmia i tylko Warmia, a przodkowie przed laty posługiwali się gwarą warmińską (część mazowieckiego dialektu j. polskiego) i byli wyznania rzymskokatolickiego. To dwie zasadnicze różnice w zestawieniu z mazurskimi sąsiadami, którzy, choć również przybyli z Mazowsza, szybko przyjęli luteranizm i po asymilacji z ludnością pruską w większości posługiwali się językiem wysokoniemieckim.

Jedyne takie miasto

Największy na Warmii Olsztyn pochwalić może się też najwyższą, w granicach administracyjnych jakiegokolwiek polskiego miasta, liczbą jezior. W Olsztynie leży ich aż 16, z czego 14 to akweny, których powierzchnia przekracza 1 ha! Wśród studentów szczególnie popularne jest jezioro Kortowskie, a raczej leżące nad nim miasteczko akademickie Kortowo. Warto sprawdzić punkty gastronomiczne i strefy sportowe zlokalizowane wzdłuż miejskich plaż jeziora Ukiel. Poszukujący wytchnienia winni udać się nad mniejsze jeziora, których zaciszne strefy przybrzeżne porastają i zamieszkują dziesiątki interesujących gatunków roślin i zwierząt.

„Gazeta Olsztyńska”

Fauna i flora Olsztyna to nie jedyne walory turystyczne stolicy regionu. Warto zgubić się w okolicach Starego Miasta, gdzie przenikają się elementy gotyckie (Zamek Kapituły Warmińskiej) i stylizowane na renesansowe i barokowe, odbudowane po II WŚ, zdobione kamienice. Pasjonaci polskiej historii koniecznie udać muszą się do muzeum Dom „Gazety Olsztyńskiej” – legendarnego, kultywującego warmińską polskość dziennika wydawanego jeszcze w granicach Prus. Stała, multimedialna wystawa prezentuje nie tylko historyczne numery, na łamach których Warmiaków namawiano m.in. do opowiedzenia się za Polską w plebiscycie w roku 1920 – specjalne miejsce poświęcono polskiemu szkolnictwu w poszczególnych warmińskich wsiach i miejscowościach.

Gietrzwałd

Miejsce jedynych w Polsce uznanych przez Watykan objawień maryjnych położone jest raptem 20 km na południowy-zachód od Olsztyna. To właśnie we wsi Gietrzwałd na przykościelnym klonie dwóm dziewczynkom ukazała się Matka Boska wzywająca w warmińskiej gwarze do odmawiania różańca. Te zdarzenia umocniły katolicki ruch patriotyczny w okolicach i nadały nowy wymiar kultu maryjnemu w całej Polsce. Po nabożeństwie różańcowym w przepięknym sanktuarium warto wybrać się do jednej z pobliskich karczm, gdzie spróbować można regionalnych przysmaków, m.in. warmińskich golców – klusek ziemniaczanych podawanych z twarogiem i skwarkami.

Perełki też na północy

Geograficzna Warmia obejmuje tereny znacznie bardziej rozległe niż okolice Olsztyna i Lidzbarka. Położone przy granicy z Obwodem Kaliningradzkim Braniewo to dawny port hanzeatycki, w zlokalizowanym tuż obok Fromborku dzieło „O obrotach sfer niebieskich” opracował Mikołaj Kopernik, a w pobliskim Pieniężnie seminarium swojego zgromadzenia prowadzą misjonarze – księża werbiści. Cała okolica to wymarzone tereny do skrupulatnych analiz dla językoznawców – każda kolejna, mijana na trasie wieś kryje w swojej nazwie tajemnice – słowiańskie, germańskie, ale przede wszystkim staropruskie, bo to tym, zbliżonym do dzisiejszego litewskiego i łotewskiego, językiem posługiwali się pierwsi mieszkańcy Warmii.

Lidzbark Warmiński

Kiedyś kościelne księstwo, stolica Warmii i jej największe miasto, dziś uzdrowisko z nowymi tężniami solankowymi i dobrze prosperujący ośrodek turystyczny ze świetnie zachowanym pomnikiem historii – Zamkiem Biskupów Warmińskich. Zarejestrowanych zabytków związanych z czasami świetności księstwa jest więcej – w swoje progi zaprasza m.in. miejska biblioteka – oranżeria biskupa Ignacego Krasickiego zaprojektowana w myśli architektonicznej doby króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Biskupstwo do Lidzbarka przeniesione zostało z pobliskiej Ornety, gdzie na szczególną uwagę zasługuje ceglany, gotycki kościół św. Jana. Miłośnicy gotyku udając się z Lidzbarka do stolicy województwa koniecznie zatrzymać muszą się też w Dobrym Mieście, gdzie równie pięknie prezentuje się bazylika z XIV wieku.