Małopolskie: Wanda Półtawska (ur. 1921) – Nie bać się snów

Przyjaciółka Jana Pawła II – to określenie przylgnęło do Wandy Półtawskiej, polskiej lekarki, która przeżyła II wojnę światową, podczas której stała się ofiarą okrutnych eksperymentów medycznych prowadzonych w obozie koncentracyjnym Ravensbrück.

Późniejsza doktor nauk medycznych, urodzona w 1921 r. w Lublinie, już jako nastolatka uwielbiała działać. Pomiędzy zajęciami odbywającymi się w szkole sióstr urszulanek znajdowała czas na harcerstwo, które niejako przygotowało ją na to, co wydarzyło się w kolejnych latach.

Wanda Wojtasik – łączniczka i więźniarka

W wieku 15 lat została drużynową i już kilka lat później ramię w ramię ze swoimi koleżankami działała w konspiracji jako łączniczka, uczestnicząc jednocześnie w tajnych kompletach. Gestapo aresztowało ją w 1941 r. Tortury, którym była poddawana, nie przyniosły jednak pożądanych przez nazistów rezultatów. Otrzymała tzw. zaoczny wyrok śmierci i trafiła do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Tam zaczął się jej życiowy thriller.

Była m.in. świadkiem wrzucenia noworodka do pieca przez jednego z esesmanów – to wówczas postanowiła, że nie pozwoli na śmierć żadnego dziecka. Jej postanowienie do dzisiaj wybrzmiewa z wypowiedzi dotyczących sprzeciwu wobec aborcji.

W kwietniu 1942 r. polskie więźniarki polityczne, wśród których znajdowała się Wanda Półtawska (wówczas Wojtasik), były przekonane, że czeka je egzekucja. Naziści uznali jednak, że kobiety te mogą im się jeszcze przydać. W obozowych warunkach przeprowadzano na nich pseudomedyczne eksperymenty, które miały przysłużyć się ratowaniu niemieckich żołnierzy przed śmiercią z powodu zakażenia rany. W związku z tym to na kobietach dokonywano okaleczających operacji nóg, w czasie których zakażano rany różnego rodzaju bakteriami. Dla nazistów były wyłącznie królikami doświadczalnymi, dla więźniarek zaś – opiekującymi się sobą nawzajem – królowymi.

Próby dokonania egzekucji na krótko przed wyzwoleniem obozu okazały się nieskuteczne. Niewiele jednak brakowało, aby Wanda Wojtasik nie doczekała tej chwili – wyczerpana chorobą głodową trafiła do tzw. trupiarni, gdzie zastała ją wolność. Leżąc na pryczy ze zmarłą więźniarką, postanowiła, że skończy medycynę.

Doktor psychiatrii Wanda Półtawska

Pięć lat nie miałam styczności z nauką, siedziałam cztery lata w więzieniu i lagrze – chcę być lekarzem – takie słowa, pod którymi podpisała się Wanda Półtawska, mogły przeczytać osoby sprawdzające egzaminy wstępne na kierunku medycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. To właśnie z tą uczelnią związała się wspomniana bohaterka.

Obroniła doktorat z psychiatrii, zajmowała się m.in. badaniami osób, które jako dzieci trafiły do obozów koncentracyjnych. Interesowała się także medycyną pastoralną, ale tematem najbliższym jej sercu było poradnictwo małżeńskie i rodzinne, którym zaczęła w sposób szczególny zajmować się od 1969 r. Jej działania pozostawały jednak skoncentrowane na tym, czego podczas pseudomedycznych eksperymentów w obozie koncentracyjnych nie było jej dane doświadczyć, czyli na podmiotowym traktowaniu drugiego człowieka.

Wanda Półtawska – przyjaciółka Papieża

W związku z tym niezwykle ceniła personalistyczną wizję osoby głoszoną przez Karola Wojtyłę, jej serdecznego przyjaciela. Z korespondencją, która przez lata krążyła pomiędzy papieżem-Polakiem a Wandą Półtawską można zapoznać się, sięgając po Beskidzkie rekolekcje. Dzieje przyjaźni księdza Karola Wojtyły z rodziną Półtawskich.

Nie jest to jednak jedyna książka damy Orderu Orła Białego, która do dzisiaj pozostaje związana w sposób szczególny z bliskim jej sercu Krakowem. Konsekwencją obozowych doświadczeń były w jej przypadku trwające przez długie lata problemy ze snem. Formą terapii okazało się spisanie obozowych wspomnień w formie swoistego pamiętnika. Na bazie tego powstała książka I boję się snów, wydana w 1961 r.

Bardzo ważną rolę w życiu kobiety odgrywa rodzina i religia. Jej mężem został będący profesorem filozofii Andrzej Półtawski, z którym wychowała cztery córki. Jest członkinią m.in. Papieskiej Rady ds. Rodziny, Unii Pisarzy Medyków, Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy. Jej poświęcenie w walce o wolną Polskę zostało wyróżnione m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Odrodzenia Polski.

Magdalena Maciejewska

fot. Eustachy Kossakowski, wikipedia.org | image: Freepik.com