Ukraina: kultura i obyczaje za wschodnią miedzą

Ukraina to nie tylko piękny kraj, bogata historia i wyjątkowa architektura oraz kultura. To również wspaniali artyści, wzruszająca sztuka i oczywiście przepyszna kuchnia. Zapraszam Cię więc w kulturalną podróż po kraju naszych sąsiadów ze wschodu.

Mimo że Ukraina ma długą historię, jako państwo suwerenne istnieje zaledwie od 1991 roku. Jeśli jesteś fanem historii, z całego serca zachęcam Cię do zagłębienia się w jej wyjątkową i pełną zawiłości opowieść. Dzisiaj natomiast zapraszam Cię w podróż po kulturze i tradycjach tego wyjątkowego kraju. Jeśli poświęcisz dziesięć minut na przeczytanie tego tekstu, dasz sobie szansę na walkę ze stereotypami, że Ukraina to tylko barszcz, architektura Kijowa i dziadek mróz.

Kultura i piękno w ukraińskich symbolach

Najważniejszym symbolem kraju jest jego hymn. Nie inaczej jest w przypadku Ukrainy i jej narodowej pieśni Szcze ne wmerła Ukraina. Słowa do niej napisał Pawło Czubiński, a muzykę skomponował ksiądz Mychajło Werbycki. Pieśń ta ma tragiczną historię. W 1917 roku stała się oficjalnym hymnem kraju, którego swoboda nie trwała niestety zbyt długo.

W wyniku sytuacji panującej w kraju walczący o wolność byli zmuszeni nauczania jej w podziemnych szkołach. Za śpiewanie groziło więzienie, a nawet zesłanie. Sytuacja zmieniła się dopiero w momencie odzyskania przez Ukrainę niepodległości. W 2003 roku, powstała ustawa o hymnie narodowym Ukrainy. Od tamtej pory tekst hymnu oraz melodia nie zostały zmienione.

Jak każdy kraj, tak i Ukraina posiada historię bogatą w symbole i legendy. Jednym z takich znaków rozpoznawczych jest barwinek, który zdobi bochenki weselne i symbolizuje wieczną miłość. Drugim niezaprzeczalnym symbolem jest słonecznik, a wiąże się to z ciekawą legendą o Słońcu i jego córkach. Jedna z nich bowiem zakochała się, wyszła za mąż i dla swojego męża pozostała na ziemi, gdzie – tęskniąc za niebem – zwróciła się ku niebu i zamieniła w ten piękny kwiat.

Ukraińska kuchnia – nie tylko barszcz ukraiński

To, co natychmiast kojarzy Ci się ze specjałami ukraińskiej kuchni, to z całą pewnością barszcz. Jest to jednak jedynie kropla w morzu smaków, jakie oferuje nam Ukraina. Jeśli tylko będziesz mieć okazję, koniecznie spróbuj derunów. Ta przepyszna odsłona placków ziemniaczanych na długo zostanie w Twojej pamięci. O ile w Polsce placki jadamy zazwyczaj na obiad, nasi sąsiedzi jadają je również na śniadanie. Dodają do nich kwaśną śmietanę oraz szczypior.

Ponadto, jeśli jesteś fanem naleśników, zamów młynci, które najczęściej podawane są z farszem z mięsa, cebuli i ziemniaków. Odkrywając ukraińską kuchnię, nie zapomnij również o syrnikach – serowych racuchach oraz warenikach – pierogach o przeróżnych nadzieniach, zaczynając od jabłek i wiśni, przez ziemniaki, kasze, a kończąc na kiszonej kapuście.

Jak pewnie zauważyłeś, w kuchni ukraińskiej znajdziesz wiele potraw podobnych do naszej narodowej kuchni. Wspaniałe jest jednak to, że mimo iż możesz myśleć, że znasz te potrawy, ich ukraińskie wersje zaskoczą Cię niuansami smakowymi, do których będziesz wracać latami. Smacznego!

Ukraińskie święta – takie same, a jednak inne

Na pewno chociaż raz słyszałeś, że w Ukrainie obchodzi się święta w innych terminach niż w Polsce. Czemu? Ze względu na różnice w kalendarzu.

O ile my stosujemy kalendarz gregoriański, o tyle nasi wschodni sąsiedzi zostali przy kalendarzu juliańskim. Konsekwencją tej decyzji jest 13 dni różnicy. Dlatego też, przykładowo, my obchodzimy wigilię 24.12, a Ukraińcy 06.01. My obchodzimy Nowy Rok raz, natomiast nasi sąsiedzi obchodzą go razem z nami, a następnie z 13 na 14 stycznia; wtedy świętują tak zwany Stary Nowy Rok.

Podobnie jest w przypadku Wielkanocy, ukraińskiego Wełykdeń. Jest ona świętem ruchomym, dlatego ta różnica jest mniejsza, ale w tym roku my będziemy obchodzić ją 17 kwietnia, natomiast nasi sąsiedzi dopiero 24 kwietnia.

Data święta to nie jedyna różnica. Na ukraińskim stole wielkanocnym oprócz potraw, które na pewno sam przygotowujesz, możesz znaleźć sękacz, ukraińskie bliny, czerwony kawior oraz paskę – słodkie ciasto, które stanowi symbol Ciała Pańskiego.

Święto zmartwychwstania to również festiwal pisanek i liczne przesądy, jak ten o zabieraniu ze sobą do cerkwi karty lub żetonu, co ma zapewnić przypływ pieniędzy i zbicie majątku na hazardzie.

O bogactwie i różnorodności kultur świadczy fakt, że nie jesteśmy w stanie wypisać jednej wspólnej listy tradycji świątecznych. Są one charakterystyczne dla danego regionu. Oprócz Bożego Narodzenia czy Wielkanocy na uwagę zasługuje z całą pewnością noc kupały. U nas jest obecnie nazywana nocą świętojańską. W trakcie tego, nie oszukujmy się, pogańskiego święta, zakochani skaczą razem przez ognisko, trzymając się za ręce.

Na pewno znasz również polskie święto zmarłych, które w Ukrainie nazywane jest hrobkami. O ile u nas jest to dzień, kiedy zapalmy znicze i z nostalgią oraz pewnym smutkiem wspominamy zmarłych, o tyle w Ukrainie wygląda to zupełnie inaczej. Tydzień po Wielkanocy cmentarze stają się miejscami organizacji pikników. Żyjący przygotowują smaczne potrawy oraz napoje i przynoszą je na groby swoich bliskich, aby razem z nimi świętować. Wznoszą również liczne toasty, którymi oczywiście dzielą się z nieżyjącymi.

Ukraińska kinematografia i muzyka

Każdy z nas zna mnóstwo polskich filmów. Z łatwością wymieniamy nazwiska aktorów oraz reżyserów. Nie inaczej jest w przypadku kina amerykańskiego. Smutną prawda jest jednak fakt, że mało kto z nas zna jakikolwiek zespół lub film produkcji ukraińskiej. A wielka szkoda.

Zaczynając naszą podróż po świecie kultury i sztuki, warto wspomnieć o produkcji Tancerz w reżyserii Stevena Cantora. To historia Siergieja Połunina zwanego chuliganem baletu.

Na uwagę zasługuje również Plemię Mirosława Słaboszpyckiego. Niesamowity obraz realizowany w języku migowym, w którym dosyć, że nie usłyszysz dialogów, to dodatkowo nie przeczytasz transkrypcji. Mimo tego utrudnienia obraz wstrząsa jasnością przekazu i w okrutny sposób ukazuje pojęcie człowieczeństwa.

Sztuka to również dźwięk, a Ukraina to bogactwo tradycji. Jesteś fanem folkloru? Koniecznie posłuchaj utworów takich jak: Pidmanuła pidweła, Szczedryk czy Nese Gala Wodu. Jeśli jednak wolisz trochę nowocześniejsze brzmienie, zapoznaj się z twórczością Go-A, zespołu, który specjalizuje się w elektrofolku, lub, jeśli gustujesz w rapie, wyszukaj w internecie Alyona Olehivna Savranenko lub Kalush.

Jeśli jakaś twarz jest rozpoznawalna na świecie, a niekoniecznie wiesz, że jej właścicielka urodziła się w Ukrainie, to z całą pewnością jest nią Olga Kurylenko. Ta piękna modelka i jednocześnie aktorka może Ci być znana jako Camille, jedna z tak licznych dziewczyn brytyjskiego agenta do zadań specjalnych Jamesa Bonda.

Jak większość ludzi, wiesz, jak wygląda flaga Ukrainy, a nawet powiedziałbyś kilka słów w tym pięknym języku. Jadłeś chociaż raz barszcz, choć nie oszukujmy się, przepis wykorzystywany w Polsce niekoniecznie pokrywa się z tym oryginalnym. Wiesz, gdzie leży Lwów, Kijów i Odessa.

Chciałabym, żebyś od dzisiaj wiedział również, co jest narodowym kwiatem naszych sąsiadów. Że święto zmarłych może zamiast lamentu opiewać w radość, a wręcz stać się ucztą. Ukraińska muzyka to nie tylko folklor, ale również rap. Zachęcam Cię do zgłębienia wiedzy na temat kraju naszych sąsiadów, a jeszcze nie raz zaskoczy Cię tamtejsza historia, tradycja, obyczaje i sztuka.

Czy Ukraińcy zabiorą nam pracę? Czytaj Magazyn Koncept.