Dolnośląskie: Szczepan Siekierka (1928–2021) – Tragedia Kresów Wschodnich II RP

Warto było poświęcić jedną trzecią swojego życia w przeszło 30-letniej działalności społecznej, aby doczekać się prawdy – uchwalenia przez Sejm i Senat uchwał uznających dzień 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa – tak powiedział Szczepan Siekierka.

Szczepan Siekierka urodził się 3.08.1928 r. we wsi Toustobaby (dawne województwo tarnopolskie). Został wychowany w duchu patriotyzmu w myśl dewizy Bóg, Honor i Ojczyzna, i być może dlatego poświęcił swe dzieciństwo w imię prawa Polaków do życia.

W wieku 13 lat, podobnie jak wcześniej jego ojciec Józef Siekierka, wstąpił do oddziału Samoobrony obwodu Podhajce, mającego na celu rozpoznanie działań członków Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN). Po podporządkowaniu Samoobrony Armii Krajowej (1943) w styczniu 1944 r. złożył przysięgę wojskową, stając się kurierem-łącznikiem kompanii AK we lwowskim okręgu.

Brał udział w przygotowaniu i organizowaniu stanowisk obronnych ludności polskiej przed ukraińskimi bandami oraz zdobywaniu broni od wojsk niemieckich i węgierskich. W 1945 r., po zakończeniu działań wojennych, ocalała z pogromu rodzina Siekierków została objęta przymusowym przesiedleniem na ziemie odzyskane.

Po trwającej niespełna trzy miesiące podróży domownicy osiedlili się w Piskorzowie (powiat dzierżoniowski). Szczepan nadal brał udział w nierównej walce o wolność, jednak tym razem przeciwnikiem były władze komunistyczne dysponujące partyjno-państwowym aparatem represji zwalczającym opór społeczeństwa.

W latach 1949–1952 mężczyzna należał do Harcerskiej Organizacji Podziemnej, choć groziła za to kara więzienia. W 1967 r. wraz z żoną i dziećmi przeprowadził się na stałe do Wrocławia, gdzie ukończył studia na Politechnice Wrocławskiej i Wyższej Szkole Ekonomicznej.

Przed wyjazdem na zachód Siekierka obiecał ukraińskim sąsiadom pomagającym Polakom, że będzie o nich pamiętał. Słowa dotrzymał. Działalność Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Ukraińskich Nacjonalistów – „Misja Pojednania i Pokuty” rozpoczęła nieformalną działalność w latach 80. XX w. Choć były to czasy lekkiej odwilży politycznej, działanie organizacji było w pewnym stopniu konspiracyjnie – ludobójstwo Polaków na Kresach należało do tematów, o których nie mówiono, a celem stowarzyszenia było gromadzenie dokumentacji ludobójstwa, którego dopuściły się ugrupowania banderowskie.

W styczniu 1992 r. zarejestrowano Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów (SUOZUN) z siedzibą we Wrocławiu. Szczepan Siekierka pełnił funkcję prezesa od początku istnienia Stowarzyszenia aż do 2019 r., gdy powierzył tę rolę synowi Andrzejowi. Archiwum SUOZUN liczy 25 tys. spisanych relacji świadków bestialstwa – należy podkreślić, że żadna instytucja w kraju nie zebrała tak obszernej dokumentacji – i współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej, Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Szczepan Siekierka wniósł olbrzymi wkład w tworzenie współczesnych miejsc pamięci o ofiarach banderowskiego terroru. Aktywizując środowisko Kresowe i współpracując z organizacjami z całej Polski, przyczynił się do powstania 22 pomników i wmurowania 300 tablic.

To z jego inicjatywy w styczniu 1999 r. odsłonięto wrocławski Pomnik Pomordowanych na Kresach, który jest nie tylko symboliczną mogiłą zamordowanych na Kresach II RP, ale również monumentem upamiętniającym Ukraińców, którzy ponieśli śmierć, ratując Polaków.

Współtworzył cztery książki dotyczące ludobójstwa w latach 1939–1946 w województwach: lwowskim, stanisławowskim, tarnopolskim, a także książkę o męczeństwie duchowieństwa obrządku łacińskiego i zniszczeniach rzymskokatolickich obiektów sakralnych przez OUN i UPA. W 1992 r. założył „Na Rubieży”, pierwsze czasopismo opisujące martyrologię Polaków, ofiary ideologii ukraińskiego nacjonalizmu i działalności UPA. Kwartalnik wydawany przez Stowarzyszenie UOZUN stał się donośnym głosem Kresowian i miejscem, w którym ocaleli z ludobójstwa mogli przedstawić swe świadectwa.

Szczepan Siekierka zmarł 15.01.2021 r. w Kudowie-Zdroju. Jego dzieła i poświęcenie zostały nie tylko docenione przez mieszkańców i potomków Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej, ale również przez szereg instytucji.

Za swą działalność otrzymał ponad 20 odznaczeń i wyróżnień, wśród których należy wymienić Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej, złotą Odznakę Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego.

Malwina Hopej

fot. ziemiatrzebnicka.pl | image: Freepik.com