Mazowieckie: Róża Czacka (1876–1961) – Niewidoczne dla oczu

Prekursorem jest osoba, która zapoczątkowuje wartościowe działania, idee czy metody, wyprzedzając w danej dziedzinie ludzi sobie współczesnych. Róża Czacka była kobietą posiadającą powyższe cechy.

Róża Czacka przyszła na świat 22.10.1876 r. w Białej Cerkwi (Ukraina). Wywodziła się z rodziny arystokratycznej. Była szóstym z siedmiorga dzieci Zofii z domu Ledóchowskiej i Feliksa Czackiego. Od dzieciństwa miała problemy ze wzrokiem, mimo licznych operacji całkowicie straciła go w wieku 22 lat. Była młodą, piękną, wykształconą kobietą. Chcąc zgłębić naukę tyflologii przez 10 lat wiele podróżowała po Europie. Kształciła się m.in. w Austrii, Belgii, Francji, Niemczach, Szwajcarii. Uczyła się alfabetu Braille’a.

Doświadczenie życiowe i zdobyta w ośrodkach naukowych wiedza pozwoliły jej marzyć o nowym dziele. Myśli dalekowzrocznie. Jako pomysłodawczyni i organizatorka już w 1911 r. założyła Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Warszawie. Dzięki nowej instytucji powstały: ochronka, szkoła powszechna, biblioteka brajlowska, warsztaty oraz tzw. patronat, dbający o dorosłych niewidomych i ich rodziny.

Nadzedł burzliwy czas I wojny światowej. Działania wojenne krzyżowały różne plany. Róża Czacka planowała pobyt u brata na trzy tygodnie, czas wydłużył się do trzech lat. Jako wysiedlczyni trafiła do Żytomierza, gdzie zaczęła odczuwać głęboką tęsknotę za zgłębianiem sensu życia. Jak wiemy ze źródeł, to wtedy pojawiała się myśl o wybraniu życia zakonnego, a także o stworzeniu nowego zgromadzenia zakonnego. W 1917 r. postanawiła przyjąć habit franciszkański i zobowiązała się do ślubów wieczystych w III Franciszkańkim Zakonie Świeckich. Jej nowe imię to Elżbieta.

W maju 1918 roku Róża Czacka wróciła do Warszawy. Uzyskała pozwolenia konieczne do przyjęcia kandydatek do nowego zakonu, który od 1.12.1918 r. istnieje jako Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. Charyzmatem domu jest służba ludziom niewidomym i zadośćuczynienie za duchową ślepotę grzeszników.

W 1922 r. siostry otrzymały darowiznę – kilka mórg ziemi w Laskach, a matka Elżbieta z zapałem rozpoczęła budowę ośrodka dla niewidomych. Dostosowała alfabet Braille’a do polskiej fonetyki.

Do wybuchu II wojny światowej Laski kierowane przez Matkę Czacką stały się nowoczesną placówką dającą niewidomym wychowankom wykształcenie podstawowe i zawodowe, pozwalające na życie niezależne finansowo. Laski stały się ośrodkiem mistyki franciszkańskiej, miejscem, gdzie cierpienie spowodowane brakiem wzroku przyjmowane było z męstwem i pogodą ducha.

We wrześniu 1939 r. Warszawa została zbombardowana. Matka Elżbieta Czacka została ranna i straciła oko. Po kilku dniach operacji bez znieczulenia została wyjęta jej gałka oczna. Nie załamała się. Wróciła do Lasek i nadzorowała odbudowę zakładu. Czynnie angażowała się w powstanie, dbała o szpital, ośrodek aprowizacyjny, szpital cywilny, łączniczki – matka udzieliła wsparcia wielu. W Laskach wszyscy otrzymywali pomoc, nawet ranni niemieccy żołnierze.

Od 1950 r. stale pogarszał się stan jej zdrowia. Kobieta zdecydowała wtedy o przekazaniu kierownictwa, ale nadal wspierała zgromadzenie wytrwałą modlitwą. Matka Elżbieta Róża Czacka odeszła w opinii świętości 15.05.1961 r. w Laskach.

Beatyfikacja Róży Czackiej odbyła się 12.09.2021 r. w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie wraz z beatyfikacją Czcigodnego Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego.

Rozmyślając nad pojęciem wolności i nad tym, w jakim stopniu Róża Czacka przyczyniła się do szerzenia idei wolności, stwierdzamy, że wyposażyła ona swoich podopiecznych w narzędzia niezbędne do podejmowania mądrych i twórczych decyzji. Zagwarantowała wolność od dyskryminacji społecznej i wykluczenia oraz wolność do edukacji. Nie zawahała się w chwili próby mężnie walczyć o wolną ojczyznę.

Klaudia Dublańska

fot. Archiwum Róży Czackiej Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, wikipedia.org | image: Freepik.com