Precz z Bandą, czyli alfabet Majdanu

Trwające od trzech miesięcy ukraińskie protesty to ważne wydarzenie w dziejach Ukrainy i Europy.  W przybliżeniu tego fenomenu pomoże alfabet Majdanu przygotowany przez dziennikarza Konceptu. Automajdan – przejazd kolumny samochodów z protestującymi i blokowanie np. jednostki milicji czy rezydencji urzędnika. By nie dopuścić do tego typu karygodnych wypadków, Rada Najwyższa Ukrainy głosami zwolenników Janukowicza przegłosowała prawo, zgodnie z którym przejazd kolumną większą niż pięć samochodów groził konfiskatą prawa jazdy lub nawet samochodu, a za „blokowanie mieszkań prywatnych” groziło więzienie. Skończyło się to rozruchami na ul. Hruszewskiego i wycofaniem nowych przepisów. Władzom działanie Automajdanu przeszkadzało na tyle, że przepadł koordynator ruchu Dmytro Bułatow. Odnalazł się po dwóch tygodniach ciężko pobity, z odciętym fragmentem ucha i rękami przebitymi gwoździami. Banda – obiegowe określenie na polityków i biznesmenów zgrupowanych wokół prezydenta Wiktora Janukowicza. Hasło protestujących to „Bandu het” – czyli precz z bandą. Berkut – ukraińska nazwa orła przedniego i nazwa ukraińskiego ZOMO. Czyli bijące serce Partii Regionów i Janukowicza. Co dalej będzie? Nikt nie wie – Ukrainie może grozić nawet separatyzm inspirowany przez Rosję. Janukowicz zrobił wszystko, by zaognić sytuację. Dynamo – placyk przed wejściem na stadion tego kijowskiego klubu, znajdujący się przy ul. Hruszewskiego to plac boju protestujących z Berkutem Europa – „Ukraina ce Europa” hasło, jakie leżało u podstaw Euromajdanu. Pierwsze protesty zaczęły się, gdy Janukowicz nie podpisał umowy stowarzyszeniowej i pod koniec listopada na główny plac w mieście wylegli studenci. Brutalne rozbicie miasteczka namiotowego studentów przez Berkut doprowadziło do wybuchu masowego protestu. Facebook – nie byłoby Euromajdanu, gdyby nie sieci społecznościowe. Na facebooku grupa „Euromaydan” liczy już ponad 200 tys. członków. Gromadzkie TV – Telewizja obywatelska – internetowa telewizja robiona minimalnymi środkami, nadająca 24 godziny na dobę relację z Majdanu. Hruszewskiego – ulica w Kijowie prowadząca z pl. Europejskiego pod budynek Rady Najwyższej. To tu po ogłoszeniu kagańcowych praw zabraniających protestów na parlament ruszyli najbardziej radykalni uczestnicy Majdanu. Powstały barykady, poleciały koktajle Mołotowa, zapłonęły opony. Integracja europejska – wydawało się na początku, że Janukowiczowi zależy na eurointegracji, jednak gdy w ostatniej chwili wycofał się z podpisania umowy stowarzyszeniowej okazało się, że wszystko to miało na celu przestraszenie Rosji i wyłudzenie od niej miliardów dolarów na przekupienie wyborców przed kolejnymi wyborami. Julia Timoszenko – charyzmatyczna b. premier, którą Janukowicz oficjalnie wsadził do więzienia za nadużycie pełnomocnictw, a nieoficjalnie, by pozbyć się konkurencji. Jej wypuszczenie było jednym z warunków podpisania przez UE umowy stowarzyszeniowej z Ukrainą, gdy wydawało się, że Janukowiczowi naprawdę na tym zależy. Janukowicz Wiktor – prezydent Ukrainy pochodzący z Doniecka. W młodości skazany dwukrotnie za rozbój – dzięki czemu otrzymał ksywkę „Zek” (więzień – ros., ukr.), człowiek bardzo rodzinny – jego syn Ołeksandr w czasie prezydentury podwoił majątek, który obecnie wynosi 200 mln dol. Kozacy – duch kozactwa obecny jest na Majdanie i objawia się niesamowitą samoorganizacją społeczną jak na Zaporoskiej Siczy. Zresztą na Majdanie działa kilka organizacji kozackich, przebranych nawet w historyczne stroje. Kacapy – ta starożytna nazwa oznaczająca małorolnego chłopa z głębi Rosji teraz odnosi się do Rosjan, którzy postrzegają ukraińskie aspiracje jako zagrożenie. Koktajl Mołotowa – w Kijowie pojawił się dowcip „Zaprosić dziewczynę na koktajl dziś w centrum Kijowa brzmi dwuznacznie”. Korupcja – walką z nią to jeden z głównych postulatów Majdanu. Na Ukrainie, w odróżnieniu od sąsiedniej Rosji i Białorusi, panuje pewien oligarchiczny „pluralizm”, co powoduje, że każdy ważniejszy musi opłacać kilka osób na górze lub pobierać łapówki z różnych źródeł. Lekarze – na Majdanie funkcjonuje ochotnicza służba medyczna. Maślankiewicz Bartłomiej – dziennikarz TV Republika, który wsławił się prawdziwą szarżą na berkutowców, będąc uzbrojony jedynie w mikrofon. W Polsce jego zachowanie wywołało uśmieszki, jednak na Ukrainie jest traktowany jako niemal bohater, a materiał na YouTubie obejrzało ponad 2 mln ludzi. Zainteresowani losem dzielnego dziennikarza odetchnęli z ulgą, gdy w kolejnych materiałach pojawił się już w metalowym hełmie armii radzieckiej wz. 1940. Milicjanci – w krajach b. ZSRR nazywani są mentami lub musorami (śmieciami – ros.). Są bardzo nielubiani z powodu skorumpowania i brutalności. Naród ukraiński – ukraińskie protesty pokazują, że podział kraju na wschód i zachód jest coraz bardziej nieaktualny – coraz więcej obywateli na wschodzie Ukrainy czuje powinowactwo z ukraińską ideą narodową, nawet nie znając dobrze ukraińskiego. Majdan ma wielkie znaczenie narodotwórcze – tak jak polskie powstania narodowe w XIX w. Opony – ich palenie przez kilka styczniowych dni było ważnym cowieczornym rytuałem na ulicy Hruszewskiego, który miał na celu zatrzymanie ataku oddziałów Berkutu. Opony na Majdan dostarczają bezpłatnie zakłady wulkanizacyjne. Opozycja – Ukraina ma wyjątkowo mało szczęścia do polityków. Trójka opozycjonistów Arsenij Jaceniuk, Witalij Kliczko i Ołeh Tiahnybok nie bardzo umie wyłonić lidera. Prowadzi to do radykalizacji Majdanu. Oligarchowie – bardzo bogaci ludzie, którzy dorobili się na prywatyzacji w latach 90. W odróżnieniu od sąsiedniej Rosji, gdzie spacyfikowano ich polityczne aspiracje, na Ukrainie zakładają partie, kupują media, zasiadają w rządzie i parlamencie. Ich niezadowolenie wzbudziły zbytnie aspiracje rodziny Janukowicza i dlatego niektórzy po cichu wspierają Majdan. Partia Regionów – partia władzy sponsorowana przez oligarchów ze wschodu Ukrainy. Raczej bogaci ludzie, którzy dorobili się „ciężka pracą”. Rusłana – zwyciężczyni konkursu Eurowizji z 2004. Jedna z wodzirejek Majdanu, na którym dźwięczy jej głos dzień i noc. Piosenkarka zagrzewa protestujących, wizytuje barykady i dokonuje przeglądu obrońców. „Sława Ukraini – Herojam Sława” – hasło niegdyś banderowskie, a obecnie coś w stylu „Cześć i chwała bohaterom” – obowiązkowe zawołanie ukraińskiego rewolucjonisty.  Gdy pojawili się pierwsi zabici, hasło nabrało nowego sensu. Tituszki – Wadim Tiutszko alias Wadik Rumun, miłośnik Kombinowanych Sztuk Walki, który w maju ub.r. pobił dwóch dziennikarzy opozycyjnej TV, pobierając za to niewielkie wynagrodzenie jednak od ludzi związanych z Partią Regionów jego nazwiska zaczęto nazywać wszystkich młodzieńców w dresach, którzy za niewielkie pieniądze biją opozycjonistów i dziennikarzy. Czasami powoduje to problemy – w mateczniku Janukowicza, Doniecku wynajęto do protestów dwie grupy tituszek ze zwalczających się dzielnic, a ci zamiast zwalczać miejscowy Euromajdan pobili się między sobą. Ukraiński język – tradycyjnie po ukraińsku mówi zachód kraju, po rosyjsku wschód. W Kijowie obydwa języki się mieszają, tak jak to się dzieje na Majdanie. By być ukraińskim patriotą wcale nie trzeba mówić po ukraińsku. Wojska Wewnętrzne – pozostałość po ZSRR – oddziały wojskowe MSW, w których służą poborowi. Stanowią mięso armatnie – przyjmując ciosy protestujących zasłaniając Berkut, który wpada w decydujących momentach. Zabici – Ukraińska rewolucja ma swoje pierwsze ofiary. Na razie udokumentowano cztery ofiary: trójkę zastrzelonych  oraz porwanego ze szpitala i zabitego w lesie przez „nieznanych sprawców”. Liczba ofiar może wzrosnąć – bo nadal nie odnaleziono kilku aktywistów. Jakub Biernat dziennikarz TV Biełsat, ekspert ds. wschodnich fot flikr/Ivan Badura