Nelson Mandela – pierwszy czarnoskóry prezydent RPA – symbol walki z apartheidem

Nelson Mandela do dziś określany jest symbolem walki o równość i sprawiedliwość. Sam jednak miewał kontrowersyjne poglądy, z czego zdawał sobie sprawę. „Nie patrzcie na mnie przez pryzmat moich sukcesów. Oceniajcie mnie raczej po tym, ile razy upadłem i ponownie się podnosiłem” – powiedział. Poznajcie nieco bliżej życiorys jednego z najbardziej znanych przywódców.

Nelson Mandela urodził się 18 lipca 1918 roku w małej wiosce Mvezo we wschodniej części obecnej Republiki Południowej Afryki. Jego rodzina wywodziła się z królewskiego szczepu Thembu, należącego do plemienia Xhosa – drugiego największego po Zulusach. Jego pierwszym nadanym imieniem było Rolihlahla, co można tłumaczyć jako „rozrabiaka”. Według jednej z wersji było to jednak zbyt trudne do wymówienia dla nauczycieli anglojęzycznych, stąd zaczęto nazywać go Nelsonem. Druga historia mówi o tym, że imię to zostało mu nadane bezpośrednio przez jedną z nauczycielek, zgodnie ze zwyczajem nadawania uczniom imion chrześcijańskich.

Działalność prawnicza

Mając arystokratyczne korzenie, dorastał w rodzinie o dobrej sytuacji materialnej. Po ukończeniu studiów prawniczych jako pierwszy w Afryce otworzył kancelarię dla czarnoskórej społeczności na terenie przyszłej Republiki Południowej Afryki (wtedy Związek Południowej Afryki). Już podczas studiów wykazywał zainteresowanie sprawami społecznymi, przez co wpadł w pierwsze kłopoty. Za udział w proteście studenckim został wydalony z uczelni. Jego ojciec miał być wściekły do tego stopnia, że zamierzał zaaranżować przymusowe małżeństwo dla syna, gdyby nie udało mu się wrócić na studia. Podobny los miał spotkać jego kuzyna. Chłopcy, zamiast czekać na rozwój wydarzeń, uciekli do Johannesburga. Ostatecznie, jak już zostało wspomniane, młodemu Nelsonowi udało się zdobyć wyższe wykształcenie.

Radykalne poglądy Nelsona Mandeli

Działalność polityczną rozpoczął w wieku 26 lat, wstępując do Afrykańskiego Kongresu Narodowego. Była to parta polityczna, która walczyła przede wszystkim o prawa czarnoskórej ludności. Początkowo wierzono, że tylko pokojowe negocjacje mogą doprowadzić do zaprzestania segregacji rasowej. Lata upokorzeń i bezowocnych negocjacji przyczyniły się do radykalizacji przekonań jej członków. Sekcja młodzieżowa Afrykańskiego Kongresu Narodowego, czyli Liga Młodych, w krótkim czasie zyskała bardzo duże poparcie. Jej hasła mówiące o tym, że należy jak najszybciej wyzwolić uciśnioną afrykańską ludność, działały na wyobraźnię.  

Mandela stał się także twarzą najbardziej radykalnej części Kongresu. Uważał, że z białymi ludźmi nie należy rozmawiać, a wręcz że powinno się ich zabijać. Dopiero wiele lat później jego poglądy uległy zmianie. W kraju, w którym dyskryminacja czarnoskórych obywateli była na porządku dziennym, taka postawa wiązała się z bardzo surowymi konsekwencjami. Młody polityk za walkę z apartheidem poniósł wysoką cenę.

Mandela – najsłynniejszy więzień świata

W 1951 roku został aresztowany i skazany na dziewięć miesięcy ciężkich robót za rzekomą działalność komunistyczną. Wyrok ten został ostatecznie zawieszony. Mandela zaprzeczał, jakoby miał jakikolwiek związek z komunizmem, choć pewnej fascynacji polityka tym nurtem trudno zaprzeczyć. Wątek ten do dziś stanowi przedmiot sporów wśród historyków.

W 1964 roku miał o wiele mniej szczęścia i za swoje zaangażowanie polityczne został skazany na dożywotnie pozbawienie wolności. Mandela został uznany winnym sabotażu i próby przeprowadzenia zbrojnego przewrotu. Za kratkami spędził ostatecznie dwadzieścia siedem długich lat.

Nelson Mandela wyszedł na wolność dopiero w 1990 roku, gdy prezydentem RPA był Frederik Willem de Klerk. De Klerk nie tylko przyczynił się do wypuszczenia więźniów politycznych, ale i ostatecznej likwidacji apartheidu w kraju. Powoli nadchodził czas wielkich zmian. Niespełna cztery lata później odbyły się powszechne wybory parlamentarne. Pierwszym czarnoskórym prezydentem w historii RPA został Nelson Mandela. Podobnie jak jego poprzednik zrozumiał, że jedyną słuszną drogą do pojednania będzie dialog, a nie rewolucja. Za swoją działalność obaj zostali nagrodzeni Pokojową Nagrodą Nobla w 1993 roku.

Nelson Mandela zmarł 5 grudnia w 2013 roku w wieku 95 lat na skutek przewlekłej infekcji płuc. Po wycofaniu się z polityki w roku 2004 skupił się na działalności społecznej, w tym – wspieraniu fundacji na rzecz walki z AIDS.