Lekcja o banku banków

Cykl: Funkcje i zadania NBP

Dlaczego NBP jest tak wyjątkowy? NBP dba o stabilność cen dzięki wykorzystaniu stóp procentowych. Co więcej, NBP przysługuje prawo do emisji pieniądza. NBP ustala również wzory nominałów banknotów i monet, a także określa wymagania związane ze skutecznym ich zabezpieczaniem. Określa również próbę i masę monet, a także termin wprowadzenia danych pieniędzy do obiegu.

Ale to nie wszystko. NBP obsługuje również budżet państwa, na który składają się m.in. podatki, cła czy środki uzyskane ze sprzedaży obligacji skarbowych. To oczywiście tylko przykładowe elementy bardzo rozbudowanego budżetu jakim jest budżet całego kraju. NBP zapewnia obsługę rachunków wielu instytucji publicznych, takich jak choćby ZUS.

Trochę historii

Historia Narodowego Banku Polskiego sięga 1945 roku, kiedy został on powołany dekretem prezydenta, prezesa Rady Ministrów i ministra skarbu. Jego celem było uregulowanie obiegu pieniężnego i już od tego momentu otrzymał on wyłączne prawo do emisji pieniądza. Narodowy Bank Polski wymieniał w tym czasie również pieniądze okupacyjne, a także rozpoczął proces uruchamiania kredytów dla przedsiębiorstw, które miały za zadanie pomóc firmom po trudnych czasach wojennych. Choć ówczesny NBP funkcjonował w zupełnie innych realiach i trudno bez przeszkód porównywać je do dzisiejszych realiów gospodarki rynkowej, to jednak zakres jego odpowiedzialności stopniowo się powiększał.

NBP obsługuje budżet państwa, na który składają się m.in. podatki, cła czy środki uzyskane ze sprzedaży obligacji skarbowych.

Zmiany polityczne, które nastąpiły w 1989 roku znacznie wpłynęły również na funkcjonowanie NBP. Zainicjowano wówczas program reform, który miał obejmować wiele obszarów finansowego funkcjonowania państwa, m.in. chodziło o zmniejszenie deficytu budżetowego, urealnienie cen, walka z hiperinflacją i możliwie najszybsze ustabilizowanie całego rynku. Konieczne było przez to urealnienie kursu złotego, a także odmienne podejście do rynku walutowego. Do innych działań należało zbudowanie banków komercyjnych, które początkowo utworzono na bazie zasobów i struktur NBP.

Bank banków

NBP to nie tylko centralny bank kraju, pełni on również funkcje wobec innych banków, m.in. może udzielać im pożyczek. Banki mogą również lokować swoje nadwyżki właśnie w NBP. Narodowy Bank Polski jest częścią Komitetu Stabilności Finansowej, w ramach którego pełni nadzór nad całym systemem finansowym. Nadzoruje on również system płatności, a także prowadzi rozliczenia pomiędzy bankami. Może także poratować inny bank w przypadku trudnej sytuacji finansowej – np.: gdyby się okazało, że bardzo wielu jego klientów w tym samym czasie postanowiło wypłacić zgromadzone przez siebie środki. NBP może wówczas udzielić pożyczki i tym samym poprawić płynność finansową banku, który znalazł się w takim położeniu.

Prezes NBP

Powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP. Jest nie tylko przełożonym osób pracujących w NBP, ale również przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, jak również jest reprezentantem NBP na arenie międzynarodowej i w międzynarodowych instytucjach finansowych.

Banki mogą lokować swoje nadwyżki w Narodowym Banku Polskim.

Edukacja

Ważną częścią działalności NBP jest edukacja – prowadzi wiele działań mających na celu upowszechnianie wiedzy ekonomicznej zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i osób dorosłych. Jedną z takich inicjatyw jest Portal Edukacji Ekonomicznej, gdzie w przystępny i ciekawy sposób można poznać historię pieniądza, a także mechanizmy kierujące rynkiem. Fanów interaktywnego poznawania rzeczywistości, NBP zaprasza do nowoczesnego Centrum Pieniądza NBP, którego ciekawe eksponaty i wygląd nawiązujący do najpopularniejszych polskich muzeów z pewnością wielu osobom przypadnie do gustu.

NBP organizuje również mnóstwo konkursów adresowanych do różnych grup. Można wśród nich wymienić choćby konkurs na pracę pisemną dla szkół, ale również konkurs na najlepsze publikacje książkowe z zakresu bankowości, pieniądza i finansów.

Przeczytaj artykuł:

A może by tak zabezpieczyć kredyt?

—–

Artykuł został opublikowany w ramach projektu ekonomicznego „Przedsiębiorczy Żak”.

Polski złoty – o jego sile i emisji czytaj w Magazynie Koncept.