Ewelina Nowak (1925–1945) – Sanitariuszka z Wołynia | Zachodniopomorskie

Ewelina Nowak urodziła się na Wołyniu, w małej wsi Mirosławka. Była sanitariuszką biorącą udział w walkach podczas II wojny światowej.

Ojciec Eweliny był właścicielem gospodarstwa rolnego. Dziewczynka ukończyła szkołę powszechną w rodzinnej miejscowości. Podczas agresji ZSRR na Polskę pomagała rodzicom w obowiązkach w gospodarstwie.

Podczas kolejnego wkroczenia Armii Czerwonej na terytorium Kresów Wschodnich II RP latem 1944 r., podobnie jak inne młode dziewczyny, została powołana do 1 Armii Wojska Polskiego. Została wstępnie przeszkolona na Kresach Wschodnich w Kampanii 14 Pułku Piechoty. Miała w sobie dużo energii, ochoty do walki i zaangażowania, jeśli chodzi o chęć nauki i opanowania sztuki wojskowej. Kolejnym etapem po szkoleniu i przejściu okresu rekruckiego było odbycie kursu sanitarnego, tym razem w 4 Dywizji Piechoty. Po zakończeniu tego kursu powróciła do 14 Pułku Piechoty i razem z innymi wyruszyła na front.

Brała udział m.in. w ofensywie styczniowej w 1945 r. oraz w walkach o Warszawę. Kolejne walki, w których brała udział, to przełamywanie wału Pomorskiego oraz bitwy w obszarze granicy polsko-niemieckiej.

Podczas każdej z walk wyróżniała się spokojem, odwagą i zawsze była gotowa do niesienia pomocy innym żołnierzom. Za walkę o wał Pomorski została odznaczona srebrnym medalem „Zasłużonym na Polu Chwały”.

Bitwa o Kołobrzeg

Na początku marca 1945 r. razem z 14 Pułkiem znalazła się pod Kołobrzegiem, gdzie 10.03. miały miejsce walki o Białe Koszary. Kolejno 13.03. Ewelina na ulicy znanej dzisiaj jako Trzebiatkowska pomagała żołnierzom, którzy odnieśli rany.

Pewnego dnia została ostrzeżona o zwiększonym ostrzale i pogorszeniu warunków w tym rejonie. W dniu, kiedy zginęła, nie była wystarczająco ostrożna, wobec tego kiedy zbliżała się do kolejnego rannego żołnierza, została śmiertelnie postrzelona przez niemieckiego strzelca wyborowego. Jej współtowarzysze chcieli ściągnąć ją z pola walki, ale z powodu silnego ataku nie było to możliwe. Udało się dopiero w nocy.

W związku z tym, że była lubiana i znana wśród swoich towarzyszy, żołnierze postanowili pochować ją godnie, z ceremoniałem wojskowym. Uroczysty pogrzeb Eweliny Nowak odbył się dwa dni po jej śmierci, 15.03.1945 r., niedaleko miejsca, w którym zginęła. Po wojnie została wykonana ekshumacja zwłok, a jej ciało zostało przeniesione na cmentarz Wojenny w Kołobrzegu. Tam spoczywa obok innych żołnierzy, którzy oddali swoje życie za Kołobrzeg.

Pomnik Sanitariuszki w Kołobrzegu

13.07.1980 r. Ewelinie Nowak poświęcono pomnik Sanitariuszki. Pomnik ten ma również oddawać hołd wszystkim kobietom, które walczyły w oddziałach Wojska Polskiego o wolność ojczyzny podczas II WŚ. Dzieło zostało odtworzone na podstawie zdjęć przez Adolfa Cogela z Wrocławia. Przedstawia klęczącą dziewczynę w żołnierskim mundurze z torbą na ramieniu, która niesie pomoc rannemu żołnierzowi.

Ewelina Nowak została wybrana jako bohaterka województwa zachodniopomorskiego w plebiscycie Polregio z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Pierwszy pociąg z jej wizerunkiem wyjechał 18.03.2019 r. o 9.53 z Kołobrzegu do Szczecina Głównego. Pociąg kursował dwa lata.

Ewelina Makoś

fot. muzeum Patria Colbergiensis, facebook.com/okkolobrzeg | image: Freepik.com

Przeczytaj całość: Prekursorzy wolności – wydanie specjalne.