Czym jest patriotyzm gospodarczy?

Dominik Daszkiewicz

Współcześnie oddanie wobec ojczyzny rzadziej przejawia się poprzez ofiarowanie swojego życia. W toku zmian cywilizacyjnych ciężar odpowiedzialności za własny kraj jest przenoszony na codzienne sytuacje. Warto zatem pochylić się nad głównymi aspektami patriotyzmu gospodarczego, który jest jednym z ujęć tego bardzo szerokiego pojęcia.

Przymiotnik „gospodarczy” sprawia, że patriotyzm nabiera szczególnego znaczenia. Według Słownika Języka Polskiego PWN gospodarka to „całość mechanizmów i warunków działania podmiotów gospodarczych związana z wytwarzaniem i podziałem dóbr i usług”. Próbując zatem odszyfrować znaczenie patriotyzmu gospodarczego, należy skupić się na powyższej definicji, która mówi, że gospodarka to całokształt, ogół, suma wszystkich działań. To pojęcia, które najlepiej oddają kompleksowy charakter działań zgodnych z tą ideą.

Badania ankietowe wskazują, że polskie pochodzenie produktu jest istotne dla 46% Polaków.

Szukając definicji patriotyzmu gospodarczego, na pewno natkniemy się na odwołania do codziennych konsumenckich wyborów. Świadomość ich wpływu na całą wspólnotę, z którą się identyfikujemy, jest podstawą tej idei. Poprzez codzienne decyzje każdy konsument może wspierać polskie produkty we własnym zakresie. Badania ankietowe wskazują, że polskie pochodzenie produktu jest istotne dla 46% Polaków i pośród kryteriów selekcji produktów ustępuje tylko cenie i jakości. Co warte podkreślenia, w ciągu roku grupa respondentów kierujących się tym kryterium w codziennych zakupach zwiększyła się o 13 p. p. Dlaczego zatem w codziennych zakupach decydujemy się na produkty pochodzące z Polski? 47% badanych wskazuje, że kieruje się ich wysoką jakością wskazując, że są lepsze od produktów zagranicznych. Natomiast 43% respondentów wybiera polskie produkty, ponieważ ma świadomość, że w taki właśnie sposób wspiera krajową gospodarkę, poprawia kondycję rodzimych przedsiębiorstw i sytuację ich pracowników¹.

Za pomocą darmowych aplikacji na telefon łatwo można sprawdzić kraj pochodzenia danego towaru .

W dobie globalizacji zacierają się granice pomiędzy rynkami narodowymi. Następuje unifikacja zachowań konsumenckich i coraz więcej światowych przedsiębiorstw wprowadza swoje produkty lub inwestuje w Polsce. W takiej sytuacji ciężko odróżnić, którzy producenci mogą być uważani za rodzimych. Dobrym sposobem jest rozpoznanie systemu numerowego kodu kreskowego, który możemy odnaleźć na opakowaniach bądź metkach większości produktów. Pierwsze trzy cyfry w kodzie EAN-13 lub EAN-8 oznaczają kraj pochodzenia producenta danego artykułu. Polskie produkty są znakowane numerem „590”. Kolejne cyfry zawierają informacje o wytwórcy i rodzaju asortymentu. Wprowadzenie jednolitego, globalnego systemu oznaczania towarów miało przede wszystkim ułatwić handel i logistykę. Niemniej to rozwiązanie może być przydatne także dla samych konsumentów chcących postępować według idei patriotyzmu konsumenckiego.Za pomocą darmowych aplikacji na telefon łatwo można sprawdzić kraj pochodzenia danego towaru oraz szczegółowe informacje o producencie. Wystarczy zabrać telefon na zakupy i np. zeskanować kod na opakowaniu wbudowanym aparatem (działa tak aplikacja Pola czy WspieramRynek.PL). Jeśli szukamy konkretnej rzeczy lub mamy przygotowaną listę zakupów, możemy skorzystać z wyszukiwarek polskich produktów, a aplikacja „Polskie Marki” zainstalowana na telefonie pozwoli nam nawet znaleźć rodzime odpowiedniki znanych zagranicznych marek. Na pewno warto przetestować dostępne rozwiązania. Pomagają one wspierać polską gospodarkę, kupować produkty lepszej jakości oraz w korzystnej cenie.Dzięki rewolucji technologicznej możliwości wydają się nieskończone, a kierowanie się patriotyzmem w wydaniu konsumenckim przestaje być jakąkolwiek uciążliwością.

Dzięki wybieraniu rodzimych produktów wydane pieniądze trafiają do krajowych podmiotów gospodarczych .

Dlaczego warto podejmować decyzje zakupowe w ten sposób? Dzięki wybieraniu rodzimych produktów wydane pieniądze trafiają do krajowych podmiotów gospodarczych i pozostają w obrębie polskiej gospodarki. Zagraniczne koncerny zazwyczaj transferują swoje zyski poza Polskę, odprowadzają większość podatków w macierzystym kraju i zatrudniają w innych państwach, przez co długoterminowy udział w zyskach jest niewspółmiernie mniejszy. Wspierając polskie firmy, wzmacnia się pośrednio całą krajową gospodarkę. Rozwijające się przedsiębiorstwo może zwiększać zatrudnienie, podnosić płace i inwestować w rozwój. Co więcej, także ekspansja zagraniczna firm przynosi wymierne korzyści gospodarcze – obcy kapitał jest za ich pośrednictwem kierowany do Polski.

Kontrowersyjne jest natomiast uznanie, że przejawem patriotyzmu gospodarczego jest płacenie podatków. Ponoszenie ciężaru świadczeń publicznych jest obowiązkiem obywateli zawartym w Konstytucji RP. Część osób uważa, że wypełnianie powinności względem kraju na tak podstawowym poziomie nie powinno być rozumiane jako element patriotyzmu – osoby, które starają się unikać podatków w sposób niezgodny z prawem narażają się na dotkliwe kary. Należy jednak pamiętać, że prawo podatkowe stwarza też wiele możliwości agresywnej optymalizacji podatkowej. Taka postawa, choć pozostająca w zgodzie z prawem, z pewnością nie kwalifikuje się do postaw patriotycznych.

Całokształt naszych działań w różnych aspektach życia składa się na postawę patriotyzmu.

Patriotyzm gospodarczy może się przejawiać również poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki gospodarczej. Poszczególne decyzje podejmowane w skali państwowej lub samorządowej mają znacznie silniejszy bezpośredni wpływ na gospodarkę, jednak ze względu na ich charakter są mniej powszechne. Zasady wolnorynkowe ograniczają co prawda możliwość faworyzowania polskich przedsięwzięć przez władze, niemniej w dalszym ciągu istnieje szereg ciekawych instrumentów pomocowych skierowanych do rodzimych podmiotów. Powstają inicjatywy mające wspierać młodych polskich przedsiębiorców. Twórcy start-upów mogą liczyć na kredyty na preferencyjnych warunkach lub wziąć udział w konkursach na najlepsze biznesowe pomysły. Tworzone są strefy ekonomiczne, w obrębie których można uzyskać ulgi podatkowe. Choć tego typu praktyki ze strony organów państwowych wydają się czymś oczywistym, to nie zawsze stanowią codzienność. Należy pamiętać, że patriotyzm w sferze ekonomicznej to uzupełnienie tradycyjnego pojmowania tej idei, a nie jego alternatywa. Całokształt naszych działań w różnych aspektach życia składa się na postawę patriotyzmu lub jej brak. Jej przejawy gospodarcze mogą być uznawane za te najbardziej praktyczne. Wiąże się to bezpośrednio z pojęciem państwa obywatelskiego. Granice wolności są większe niż kiedykolwiek wcześniej, ale obowiązki względem całej społeczności także uległy zmianie. Bardzo ważna jest świadomość, że rozwój i funkcjonowanie państwa zależy od każdego z nas.

1 Na podst. komunikatu CBOS „Patriotyzm gospodarczy” z listopada 2017; www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_143_17.PDF

Ile kosztuje utrzymanie państwa? Czytaj w Magazynie Koncept.