Pomorskie: Anna Piasecka (1882–1980) – Pierwsza posłanka z Pomorza

Anna Piasecka była nauczycielką i działaczką społeczno-oświatową. Była pierwszą posłanką w historii polskiego parlamentaryzmu pochodzącą z Pomorza.

Anna Anastazja Piasecka urodziła się 13.03.1882 r. w Feliksowie koło Wąbrzeźna w zaborze pruskim. Pochodziła z rodziny o tradycjach ziemiańskich. Jej rodzice posiadali majątek ziemski Feliksowo.

Anna Piasecka – tajne nauczanie w zaborze pruskim na Pomorzu

W latach 1910–1918 zaangażowała się w tajne nauczanie języka polskiego w zaborze pruskim. Propagowała polskojęzyczną prasę wśród uczniów. Niosła kaganek oświaty i patriotyzm polskiej społeczności mieszkającej w Toruniu. Jej działania w tym czasie stanowią przykład pozytywistycznej pracy u podstaw i walki z germanizacją.

Piasecka zaangażowała się również w walkę o polskość na obszarze obecnego województwa pomorskiego. Prowadziła działalność społeczną i niepodległościową w Sopocie, gdzie była członkinią Zarządu Towarzystwa Polek oraz działaczką Towarzystwa Czytelni Ludowych. Była niezwykle zaangażowaną społecznie kobietą początku XX wieku.

Praca w komisji oświatowej Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego

Pomimo ziemiańskiego pochodzenia była członkinią i aktywną działaczką Narodowej Partii Robotniczej na Pomorzu. Działała na rzecz solidaryzmu narodowego i społecznego. W 1919 r. we własnym domu założyła pierwsze polskojęzyczne przedszkole w Kwidzynie. To w nim polskie dzieci mogły swobodnie rozwijać się w duchu polskości. Zaangażowała się również w pracę komisji oświatowej Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego w Kwidzynie. Należała do grupy przygotowującej plebiscyt na Powiślu w lipcu 1920 r.

Praca w Komitecie Plebiscytowym nie była łatwym zadaniem. Komitet prowadził akcję uświadamiająco-propagandową na Powiślu i Warmii w nieprzychylnych warunkach antypolskiej propagandy. Niemcy powołały wiele organizacji, które był dobrze finansowane i sprawnie działające. Miały również do dyspozycji miejscowy aparat urzędniczy i lokalną prasę.

Anna Piasecka była posłanką na Sejm Ustawodawczy obradujący w latach 1919–1922. Mandat uzyskała w wyborach uzupełniających na Pomorzu w maju 1920 r. w okręgu wyborczym Kościerzyna. Weszła do Sejmu wraz z grupą dwudziestu posłów wybranych na Pomorzu w wyborach uzupełniających 2.05.1920 r. Uzyskanie przez nią mandatu zbiegło się z pracami w Komisji Plebiscytowej.

Od czerwca 1920 r. działała w Warmińskim Komitecie Plebiscytowym nielegalnie, a konsul polski w Kwidzynie zabronił jej oficjalnego agitowania. Pomimo wytężonej pracy jej oraz innych działaczy plebiscytowych Polacy 11 lipca 1920 r. ponieśli klęskę w plebiscycie w okręgu kwidzyńskim i olsztyńskim.

Trzy dni później w Kwidzynie doszło do zamieszek na tle narodowościowym m.in. Niemcy domagały się zdjęcia polskiej flagi z domu Polskiego. Na zdjęciu z lipca 1920 r. w grupie osób pozujących przed domem Polskim widać Annę Piasecką i transparent Niech Żyje Polska.

Pod koniec 1920 r. Piasecka opuściła szeregi Narodowej Partii Robotniczej i wstąpiła do organizującego się dopiero na Pomorzu Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”. Uczestnicy zjazdu wojewódzkiego Narodowej Partii Robotniczej w związku ze zmianą przynależności partyjnej Anny Piaseckiej jednogłośnie podjęli uchwałę wzywającą ją do złożenia mandatu. Posłanka mandatu nie złożyła i dalej brała czynny udział w pracach Sejmu Ustawodawczego. W 1920 r. działaczka przeniosła się do Torunia, w którym mieszkała do końca życia.

Po zakończeniu kadencji Sejmu Ustawodawczego startowała ponownie w wyborach parlamentarnych, ubiegając się o mandat poselski do Sejmu I kadencji, tym razem z listy wyborczej PSL „Piast”, jednak bez pozytywnego wyniku. Podczas II wojny światowej zaangażowała się w tajne nauczanie w okupowanym przez Niemców Toruniu. Jej walka przeciwko germanizacji była prowadzona w zdecydowanie trudniejszych warunkach, niż miało to miejsce w okresie I WŚ.

W sierpniu 1960 r. uczestniczyła w zjeździe byłych działaczy plebiscytowych, a w 1971 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski. Zmarła 9.08.1980 r. w Toruniu. Postać tej wybitnej i odważnej kobiety została upamiętniona w Gdańsku 31.01. 2019 r. Jej imię zostało nadane rondu u zbiegu ulic Chałubińskiego, Odrzańskiej, Styp-Rekowskiego i Worcella.

Robert Twerd

fot. geni.com | image: Freepik.com

Dofinansowano ze środków Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego w ramach Funduszu Patriotycznego.