Jak odciążyć służbę zdrowia?

Podczas pandemii COVID-19 bardzo wyraźnie uwypuklił się problem braku dostatecznej liczby pracowników medycznych w Polsce. W związku z tym, pojawiła się pewna duża luka w służbie zdrowia, szczególnie jeśli chodzi o opiekę lekarską pierwszego kontaktu. Jak więc ją wypełnić?

W modelu, który działa w Wielkiej Brytanii, sprawa przeciążonych lekarzy i kolejek została rozwiązana poprzez rozłożenie obowiązków na inne zawody medyczne, w tym na farmaceutę. W UK zawód ten nie obejmuje tylko sprzedawania leków, wykraczając daleko poza te ramy. Konsultacje farmaceutyczne to sposób na odciążanie służby zdrowia, ponieważ pacjenci zamiast kierować się do lekarza rodzinnego, w dużej mierze idą do swoich lokalnych aptek, gdzie także udzielana jest im podstawowa opieka farmaceutyczna. Na Wyspach farmaceuta jest podstawowym opiekunem pacjenta, a więc osobą do której zawsze może się on zwrócić przy podstawowych problemach zdrowotnych. Dodatkowo około 90% aptek jest tam wyposażonych w specjalny pokój konsultacyjny.

Jak to wygląda w Polsce?

Po ustaniu najgorszych czasów pandemii SARS-CoV-2, popularnego koronawirusa, dyskusja o zmianach w funkcjonowaniu i zakresie zawodów medycznych rozpoczęła się na nowo. 17 sierpnia 2023 roku została sporządzona ustawa o niektórych zawodach medycznych, która 1 września została podpisana przez prezydenta i weszła w życie po nowym roku. W ustawie tej zawartych jest wiele zmian, także zmiana w ustawie o zawodzie farmaceuty. Nieco wcześniej, bo we wrześniu 2022 roku Minister Zdrowia wydał rozporządzenie dotyczące kursów kwalifikacyjnych dla farmaceutów. 

Rozporządzenie odnosi się do trzech kursów, z których dwa przygotowują do przeprowadzania badań kwalifikacyjnych i szczepień przeciwko grypie i COVID-19. Trzeci, najważniejszy z tych kursów, przygotuje farmaceutę do wykonywania podstawowych badań diagnostycznych, czyli pomiarów; tętna, pulsu i saturacji krwi, ciśnienia krwi, masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie, a także obliczania wskaźnika BMI. Farmaceuta będzie miał też prawo wykonać kontrolę panelu lipidowego, test stężenia glukozy we krwi, szybkiego testu do wykrywania grypy, czy też stężenia białka C-reaktywnego.

Aktualnie farmaceuta ma też uprawnienia wystawienia recept, ale tylko pro auctore (czyli dla samego siebie) oraz pro familia, czyli dla członków rodziny. Dodatkowo farmaceuta może wystawić receptę w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, ale może to zrobić tylko gdy jest zatrudniony w aptece lub punkcie aptecznym.

Wszystko to pokazuje szeroką gamę zmian w zawodzie farmaceuty, a w połączeniu z możliwym dalszym rozszerzeniem uprawnień farmaceuty w stosunku do wystawienia recept, może przekształcić ten zawód w opiekuna pacjenta pierwszego kontaktu, podobnie jak ma to miejsce w systemie brytyjskim. 

Póki co jednak przepisy tego nie przewidują, ale zmiany wyraźnie zmierzają w tym kierunku. Czy ostatecznie doprowadzą do zastąpienia lub przejęcia funkcji przychodni POZ przez apteki? Na pewno warto obserwować i śledzić ten temat, bo jest on wart uwagi i może realnie wpłynąć na nasze codzienne życie.